We ask you what you wonder about the coronavirus – News

Throughout the world to influence the continued outbreak of coronavirus it has spread rapidly in Turkey and continues to take lives. While steps were taken to protect against this epidemic, we closed our homes due to social isolation. When we need to go out, now we wear our mask. Well, all this is enough, what should we do to prevent the disease, what are the latest developments on the disease? We consult and answer the questions that interest you.

You can send your questions to the email address [email protected] or you can contact us on Twitter (@demetdemirkirtr).

QUESTIONS FROM YOU

Am 26 years old. I am suffering from hypertension due to panic attacks. I have been using drugs for about 2 years. I think it is not too risky even if I am in the risk group because I am young and my blood pressure disorder has no effect on me and does not affect any of my organs in my body (controls were performed). I will be happy if you give me information.

Professor of Cardiology, Medipol Mega University Hospital. Dr. Bilal Boztosun, “Covid-19 hypertensive patients have a more serious infection. Especially if high blood pressure has been associated with high blood pressure in other organs (eg, thickening of the heart muscle, kidney failure, or vascular diseases), chronic lung disease, donors, if you are using drugs like steroids to weaken the system, if you have advanced obesity (if your body mass index is over 40!), if you have diabetes, we can say that your risk is high in these situations. If your blood pressure is under control, your risk related to Covid-19 is very high. Although discussions about the use of ACE inhibitor blood pressure medications and the ARB group in particular lead to The slowdown of Covid-19, it is still new in the medical community that these drugs may not be harmful or even protective. There are also publications available We do not need to stop these medications under these conditions and we recommend that you continue with your current medication. “

I am a diabetic (type 2) with 140 pounds of hunger and 160 pounds of satiety. I use one pill per day. I am actively involved in the market sector, do I have any problem in this process?

Specialist in Endocrinology and Metabolic Diseases Uzm. Dr. Tayfun Garip, “The glycemic control goals for patients with type 1 and type 2 diabetes are determined as 80-130 mg / dl in fasting blood sugar, and the satiety goals are 160 mg / dl. However, These treatment goals are the age of diabetes of the patients, the risk of hypoglycemia, complications of diabetes and the accompaniment.It must be determined individually according to other diseases (coronary artery disease, previous stroke, chronic kidney failure, etc. .).

Since the indicated fasting sugars are around 140, it seems to be slightly above the treatment goals (satiety sugars can be accepted in the treatment goal), it seems possible to review the nutrition plan and lifestyle in the first plan and put him on the path of glycemic control. “

It is especially said that the virus “does not affect children from 0 to 10 years old.” My 7-month-old baby suffers from neutropenia. Neutrophil values ​​are sometimes low. In this case, is there a high risk of contracting the virus? If so, are there additional foods and vitamins that can be administered outside of social isolation?

Child Health and Disease Specialist “If neutropenic patients are very short, immunologists begin continuous antibiotic therapy, but antibiotics have no effect on viruses. Unfortunately, there is no proven vitamin or mineral support for neutropenia “says Ümit Arman Eşref.

Are the organs of those who died as a result of Covid-19 suitable for transplantation?

Specialist in Urology and Associate Organ Transplant Surgeon. Dr. “Transplantation of an organ from a donor who died due to Covid-19 disease is not appropriate due to the risk of transmission from donor to recipient. During the period we are in, all cadaveric donors undergo Covid-19 tests, “says Sertac Çimen.

We went to a private hospital for a checkup. There will be a delivery and I have been told to bleed before. When I went to the blood draw, they took it one by one. There was no crowd. Social distance was implemented. However, the Covid-19 test was performed on the person who entered before me. We did not sit in the same compartment of the room. The greedy tester’s clothing was different from that of others. I did not come face to face with the person being tested. But when I drank too much blood, I got a little sick and they gave me juice. The nurse put the juice in the straw, but I don’t know if it was worth it. Do I have a chance to get a virus in the scenario above in an environment with a mask and gloves for myself and everyone else? I am panicking because I am pregnant. I think the nurse doing the Covid test might have changed it and came back to us later. I wasn’t sure about that either. As soon as I got out of the hospital, I changed my gloves and mask and washed my hands with cologne, but I don’t know how much he benefited. We learned that the patient who was examined in the hospital was negative, but how healthy is he?

Professor of the Turkish Association of Gynecology and Obstetrics. Dr. “If you did not meet the patient, the risk is low. If there is a mask on both sides, the risk is very low,” says Cansun Demir.

I have a deep cough and back pain. What should be done?

Istinye University Hospital Medical Park Gaziosmanpaşa Chest Disease Specialist Dr. Fatime Yavuz said: “In this process, it is absolutely necessary to consult a doctor. We must discard the crown in today’s epidemic. ”

I am a patient with reflux and allergic asthma. Burning in the throat for 3-4 days, back pain started today. How can I know if it is due to reflux or coronavirus? When can I submit a request to a healthcare provider?

Prof. Medipol Mega University Hospital, Department of Gastroenterology. Vedat Göral said: “In this period, such complaints have greatly increased. Reflux stress and panic attacks and COVID-19 produce similar symptoms without reflux, ulcer and gastritis in the stomach. In that person, when taking the test first COVID and pulmonary tomography, If the result is negative, the final diagnosis is made by endoscopy. If the complaint is mild and does not bother, you can wait. If the complaint is moderate and severe, you should go to the hospital if you do not respond to the medication gastric. “

I am 32 years old, two years ago I had a major heart attack, it is said to be due to smoking and stress. I am not smoking now. There are several medications that I have been using for 2 years. As the last 15 months of November passed, angioma control was performed and no procedures were performed, the stent was said to be in good condition, I saw the benefit of using medications regularly, and the decision was made to continue medical treatment . I guess I am in the risk group and a difficult process awaits me if I get sick. I know that the number of people who have died of cardiovascular disease worldwide is 10 percent. Isn’t my risk situation too high? Another question I would like to ask is, are medications currently being used for the treatment of coronavirus in hospitals, currently in cardiovascular patients?

Member of the board of the Turkish Association of Cardiology Professor. Dr. Ertuğrul Okuyan said: “Yes, this patient has a broad heart attack and his heart is damaged, but he underwent a successful treatment and his treatment was very well organized. No wonder if he uses his medication regularly, he meets the conditions of isolation and not going outside. “We are more careful in terms of drug interaction in patients with heart disease, and we monitor these patients more closely.”

I am currently undergoing tuberculosis treatment. I use 7 medications in my third month of treatment. There is a 4 cm diameter mass in my right lung. Am I one of the risk groups in terms of corona? Are the anti-tuberculosis drugs that I am currently using for the treatment of crown useful?

Department of Chest Diseases of the Pendik Medipol University Hospital Lecturer. Member of Melahat Bekır Külah, “Studies to date have shown that the presence of additional diseases such as hypertension, diabetes and coronary heart disease for Covid-19 are factors that increase the severity of the disease. There is no evidence that TB medications increase the risk of developing covid-19 or protect you from the disease, but it is still unclear. “If you start any treatment for Covid-19 in the process, your doctor will inform you of the interaction of the medications used in the treatment of tuberculosis with other drugs. “

My cashier won’t let me wear gloves. There is a disinfectant but my hands will get hurt from using it. It takes me at least three hours if I get up from the safe and wash my hands. I started to think that I was going to die soon, what should I do?

Clinical psychologist Ebru Demirköz comments: “If you wear gloves, if you are afraid of death, this is a psychological problem, but if you do not have this fear when wearing gloves, you should speak to your employer and indicate your sensitivity to wearing gloves.”

I had a kidney transplant 8 years ago. Now I’m fine, how can I be affected if I become a crown?

Specialist in Urology and Associate Organ Transplant Surgeon. Dr. Sertaç Çimen said: “If you have received a kidney transplant 8-10 years ago, you are still taking immunosuppressive medications to prevent organ rejection, although your doses have been reduced. Therefore, you should pay special attention to the contamination and inform your doctor if you experience preliminary symptoms such as dry cough, muscle pain or weakness. “he says.

Are asthma patients at risk for a crown?

Dr. Anadolu Medical Center Chest Disorder Esra Sönmez, “Covidien-19, according to studies based on the patient data medium, and this infection for patients with the severe asthma group may now be heavier. Maintain asthma to determine the course of any infection two important points under full control of compliance with asthma treatment and the application of the disease and the vaccine. Turkey “Asthma is more common in coastal areas, cities, large metropolitan areas and conditions low socioeconomic. Complying with social isolation measures is essential to prevent the coronavirus. “

I have a murmur in the heart of my 4 year old daughter. How does coronavirus affect?

Professor of Pediatric Cardiology at Medipol Mega University Hospital. Dr. Abdullah Erdem, “Having a heart murmur does not mean that your daughter has heart disease. If you hear a murmur first, it is examined. If there is a reason, it is found. If we call an innocent murmur, no it’s different from normal. But if you have heart disease, you first learn what it is, and according to him, you can discuss whether the risk is higher than normal. “

What should diabetes patients do to avoid harm from coronavirus infection?

According to the Turkish Endocrinology and Metabolism Society, in which the target blood sugar, the severity of the disease is almost the same as the general population. Therefore, measure your blood sugar more frequently today. Make sure your fasting and hardness measurements are within the target ranges.

I had a test because I wanted the workplace, it was positive, but thank God there are no symptoms or signs. The oxygen rate in my blood is 75 percent. My fever is 36 to 36.5 degrees. I have been in the hospital for three days. It was positive in tomography and, as I said, I’m fine. The interesting part was not positive for anyone I contacted. All were tested and the results were negative. How does that happen? What do you think of my situation?

Dr. Ordu University School of Medicine, Medical Microbiology, Department of Medicine. Professor M. Kerem Çalgın said: “Our information on Covid remains very limited, but this information gradually increases over time. In 75-80 percent of people infected with Covid-19, the clinical symptom is very mild or absent. People with little or no virus spread. “Those who spread large amounts of viruses and infect many people around them are called superinfectives. It is likely to have less virus load. Unfortunately, current tests cannot measure the virus’s burden, but it only detects its presence, “he says.

I put on the mask and enter the market with 5-10 people, pay attention to the social distance, take my accounts receivable and wash my hands when I get home. Am I protecting myself? I think I am protected. Is there any other method that I should pay attention to and apply?

İnönü University Turgut Özal Medical Center Infectious Disease Specialist Dr. Yaşar Bayındır says: “Furthermore, the bags of materials taken outside should be thrown away immediately. The contents can be emptied into a suitable container. Vegetables and fruits can be they can be washed and stored in vinegar water. Then they can be stored properly. Other measures are appropriate, “says Yaşar Bayındır.

Will someone who eats the coronavirus still infect the virus?

Professor at the Ege University School of Medicine, Department of Medical Microbiology. Dr. “There is no infectious disease 28 days after a person infected with this virus and recovered protective antibodies. However, it is not yet known how long this protective effect lasts,” says Candan Çiçek.

We live in the apartment. The rugs, rugs, and runners, which are pulled from the upper floors, are shaken. Silkelet Hope. We have determined the building rules. Do the rugs contain viruses, microbes, bacteria, particles and pose a health hazard?

Professor at the Ege University School of Medicine, Department of Medical Microbiology. Dr. Candan Çiçek says: “Shaking the carpet from the upper floors is only hygienic in terms of hygiene. No matter the spread of the virus.”

I have a sore throat, cough, and shortness of breath, but this is a 1 month process. I went to the doctor, I gave him syrup, my complaints passed but I started again. Is it probably Covid-19?

İnönü University Turgut Özal Medical Center Infectious Disease Specialist Dr. “If complaints from a month ago have come back, there may be diseases like asthma, chronic bronchitis, or chronic pharyngitis. However, similar complaints may also occur in Covid- Slight. If complaints continue, it will be appropriate to recheck. “

I am allergic to asthma. I have more allergic reactions in March-April. However, I don’t feel any asthma-related reactions in my body. No shortness of breath or jam, etc. but asthma is written in my medicine report. I don’t know if there is a certain degree of asthma, but if I was infected with Covid 19. Am I in the high-risk group of people connected to the respirator? Is the disease serious?

Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Professor, Department of Chest Diseases. Dr. “Allergic asthma poses no additional risk to Covid-19. We recommend that patients continue to use their medications regularly for allergic symptoms. Drugs from the group of inhaler steroids that control asthma and allergic reactions can also be used safely, “says Mehmet Karadağ.

I have mild mitral valve prolapse and a small amount of mitral regurgitation. Am I in the risk group and will the medication I use increase acetone protein?

Cardiology Specialist at Çankaya Yaşam Tuncay Altun Hospital, “Mild mitral valve prolapse and trace (minimal) mitral valve regurgitation is a condition with a normal life expectancy. It is not a serious cardiological condition. It is not a group risk in terms of coronavirus infection. The medication you’re talking about is a heart medication called a beta-blocker. More palpitations, used in arrhythmia and hypertension. This medication has no ACE and receptor-blocking effects. It is not a drug in this class. “

They came home and evaluated our complaints, and I was positive. I brought medicine, I used it, I improved. After 14 days, they returned home and took samples and were negative. But when I retested on day 17, my test result was positive again even though I felt good. Did I get sick again? Should I use drugs again, or am I a carrier or infectious agent?

Professor at the Ege University School of Medicine, Department of Medical Microbiology. Dr. Candan Çiçek said: “No, you have not become ill again. There may be several reasons for this:

1. The sensitivity of the test we are currently using is low. Not always getting the same performance
2. The sample may not have been taken well. The virus is found inside epithelial cells, in the upper part of the nose, and in the nasal passage. It is possible that not enough epithelial cells have been collected. Furthermore, the transport of samples may not have been carried out under adequate conditions.
3. People with Covid-19 disease have been reported to spread the virus for 37 to 50 days. The process lasts for some people. Since all defects are known, samples are taken twice and it is decided that the virus release stops when it is negative.

What is the risk status of AIDS patients?

İnönü University Turgut Özal Medical Center Infectious Disease Specialist Dr. Yaşar Bayındır, “AIDS is an advanced stage of HIV infection. HIV-infected patients are being treated before the AIDS stage, thanks to both early diagnosis and new treatment protocols. HIV RNA in treatment is negative (more than 6 months) and patients with sufficient CD4 count. Risk can be assessed close to other members of the community. If the CD4 number is not sufficient, there is a risk. But even in the best case, the measures must be followed to the highest level. The stage of AIDS is severe failure of the immune system. The risk is highest here. “

I have small dogs in my house. Isn’t there a risk of the virus reaching the top, belly and legs when I remove them? How should I clean it, if any? I kiss them constantly and they kiss me. We sleep in sheep. What are the risks?

Dr. Ordu University School of Medicine, Medical Microbiology, Department of Medicine. “We have limited information about the new coronavirus, including how it is transmitted by air. In cases where the social distance from the patient is not observed (1.5 meters and exposure for more than 15 minutes), the Viral particles are taken directly through the respiratory tract. When observed at a social distance, transmission of the virus is greatly reduced. When the new coronavirus leaves the human body, it rapidly loses its disease-causing characteristic. Several studies can allowing the viral particle to remain outside the body for several hours or a few days, depending on the surface, temperature, and other environmental factors. The virus can remain on soft surfaces for less time than hard surfaces, and contact with hard surfaces appears be more dangerous in terms of contamination. Similarly, your dogs may be at risk of bringing viruses from outside, and every time you go out and come home, washing them will be beneficial in terms of breaking the contamination. “

Does the coronavirus pass from breast milk to the baby?

Çankaya Yaşam Hospital Specialist in Gynecology and Obstetrics Op. Dr. Özlem Oğuz Güngör said: “To date it has not been shown in milk tests that there is a virus in breast milk. It is not yet known that women infected with COVID -19 can transmit the virus with breast milk. “

Severe seconds of pain in my eye dispenser, like an electric shock. There was bleeding for 2 days and glances occasionally occurred in the right and left eyes. I work looking at the computer all day. On the other hand, I suspect coronavirus. Eye rash was also one of the symptoms. That I have to do?

Director of the Eye Foundation and Associate of Chief Physicians. Dr. Barış Yeniad, “Since there are many causes of redness in the eyes, it is not correct to associate this condition with coronovirus right away. The most common reason to look in the eyes is stress or drinking tea and coffee. So it is not an emergency. I think the possible cause of your complaints is dry eye. “It would be helpful to cut down on computer use and use artificial tears as a supplement.”

I have been suffering from hypothyroidism for 20 years. I have had bronchitis 2 times in the last 3 years. My ferritin, my vitamin B12, my vitamin D is low, I am receiving dvit. I am 46 years old. Is there something I should be aware of? Do the vitamin pills we take support our immune system?

Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Professor, Department of Chest Diseases. Dr. Mehmet Karadağ, “Hypothyroid disease does not pose an additional risk to Covid-19. No change is necessary in the monitoring and treatment of your disease. I recommend that you follow the rules of social isolation and pay attention to the General precautions. Ferritin is one of the parameters we use when evaluating disease severity. However, it is not low, but 500 ng “Higher than / dl is one of the findings showing that the disease is severe. There is no scientific evidence that vitamin pills provide support for this disease, “he says.

My wife has a deep cough and related back pain. He has no fever. What should we do?

Internal Medicine Specialist from Çankaya Yaşam Hüseyin Çimen Hospital says: “Fever is not always possible. If you have a cough, it is useful to go for a medical examination.”

I have had asthma since I was 1 year old, I am 21 years old. I don’t use asthma medications. I had a respiratory test 2 months ago and there was no problem. I have had bronchitis 3 or 4 times so far. How am I at risk? Are asthmatic patients like me included in the risk group?

Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Professor, Department of Chest Diseases. Dr. Mehmet Karadağ, “As a risk, there is also no evidence of asthma disease in terms of Covid-19 capture. It is not a risk group. Chronic obstructive pulmonary disease, which is one of chronic respiratory diseases, is an important risk factor and the risk of smokers 14 “The residual floor is known,” he says.

My family does not go home, I work and travel home with a mask, but we use the same toilet. If there is a virus, will it pass from WC to my family?

Professor at the Ege University School of Medicine, Department of Medical Microbiology. Dr. “All coronaviruses are spread through the mouth of the stool, what we call fecal-oral. So, if there is only one toilet in the house and one person is in contact, the toilet that uses the toilet It must be closed by closing the drain, the toilet must be ventilated and must not be used for half an hour. “

Scientific publications that talk about the protective effect of nicotine are in the middle. There are also publications indicating that the proportion of smokers among hospitalized patients in China and the USA. USA It is considerably less than the proportion of smokers in the general population. Are these paid publications from cigarette companies or do they have a scientific basis? What is your suggestion for smokers, if any?

Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Professor, Department of Chest Diseases. Dr Mehmet Karadağ said: “Covid 19 is an infectious virus disease. Smoking or not smoking of those who come into contact with patients does not prevent the development of the disease. It should not be accepted as evidence that smoking is protective in the lungs. of smokers. It is a scientific fact that people who have a large number of receptors are heavy. The risk of smokers has been determined 14 times. Nicotine is just one of the thousands of substances in cigarettes. It contains many substances. irritants and cancer-producing in addition to nicotine. If nicotine is believed to have a beneficial effect, it can also be used as a medicine. There are nicotine preparations, they can be tested in treatment and proved effective with a scientific study, but that study It has not yet been published in the world. I would suggest that the most urgent thing is to quit smoking, “he says.

I had surgery for ovarian cancer and I’m going to work on public transport. Do you think I’m at risk? That I have to do?

Çankaya Yaşam Hospital Specialist in Gynecology and Obstetrics Op. Dr. Özlem Oğuz Güngör says: “Cancer surgery is a risk. Hand hygiene, wearing masks, nutrition, avoiding crowded places are important issues. What more importantly, individual protection must consist of paying attention to social distance and obeying restrictions. “

I have spots in my lungs due to childhood pneumonia. It will be carefully followed after 35 years of age. Am I at risk too?

Bursa Uludağ University Faculty of Medicine, Professor, Department of Chest Diseases. Dr. “Pneumonia, which happened in childhood and resulted in healing with sequelae, is not a risk factor alone. However, if a person smokes and has chronic respiratory disease, they are at risk. If they do not have no complaints, it is enough to follow the rules of social isolation and protection recommendations. “

We have a total of 6 people, 2 positive patients at home. We go days without sleep to protect non-sick people. How should we adequately meet the needs of those who are positive?

President of the School of the Turkish Thoracic Society and Associate of the Faculty of Medicine of the University of Manisa Celal Bayar. Dr. Yavuz Havlucu said: “Patients with minor illnesses can be followed at home. There are a few points to consider in this process. These are: regular use of recommended medications, patient rest, drinking plenty of fluids, regular feeding, the patient in a separate room from other family members if possible. If this is not possible, keep him in a well ventilated room, at least 3-4 steps away from other people and wear a medical mask, wear a medical mask While in the same room as the patient, you should not touch the mask or his face while in the same room, and throw the mask away after leaving the room. Patient movement in the home should be limited as much as possible , the places where the patient touches frequently (table, nightstand, headboard, door handle, etc.) should be determined and these places should be cleaned with soap or detergent water at at least once a day, and then disinfected with diluted bleach (cleaning, medical gloves and masks should be used), the patient should use a separate toilet and bathroom, if any, these areas should be well ventilated if the patient is using the common toilet , the bathroom should not be used by the patient’s plates, glasses, kitchen utensils, clothes, towels, sheets and bedding, the patient’s plates, glasses, kitchen utensils should be washed with detergent and water, the towels , sheets, bedspreads and patient clothes should be washed in the washing machine with a normal detergent at 60-90 degrees, after contact with the patient or his surroundings, before and after food preparation, before eating and after using the bathroom . Hands should be disinfected with soap and water for at least 20 seconds, or disinfectants containing alcohol or cologne. In addition, if possible, it should be ensured that people with chronic diseases of 65 years or more are not present in the home where the patient is staying. In addition to all this, if the patient’s complaints get worse or a new complaint arises and the people who provide home care have fever, cough or respiratory distress, they should be consulted. “

I have had pain all over my waist and leg for 3 days and I am nauseated. I went to the doctor, a blood test was done, a sample was taken orally. Nothing appeared in the blood test. In my workplace, 2 people were positive for me. Do you think the result of the blood test is correct?

Internal Medicine Specialist at Çankaya Yaşam Hospital “It may not always be correct if the test is negative. If your complaints continue, the test should be repeated after a while,” says Hüseyin Çimen.

I have a sore throat and body fatigue. I have a feeling of pressure in my chest, like lack of gas … I have no complaints like fever. Ha estado sucediendo durante 4-6 días. Tengo 39 años y fumo de 8 a 10 veces al día.

Especialista en medicina interna “Los hallazgos de Kovid no siempre progresan con fiebre y dolor de garganta. Este proceso puede verse sin síntomas. Es apropiado consultar a un médico, se realiza una prueba si el médico lo considera apropiado”, dice Hüseyin Çimen.

En 2009, tuve gripe porcina en el ejército. Luché con fiebre alta durante 3 días. Fueron enviados al hospital después de 3 días. La tomografía computarizada fue tomada y detectada porque mi fiebre bajó. También tengo bronquitis aguda cada 2 años, y mi válvula mitral no es congénita, pero no hay fugas. ¿Estoy en un grupo de riesgo? ¿Puede mi gripe porcina tener alguna experiencia sobre cómo lucha el cuerpo?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Geçmiş olsun. Kalp hastalığı ve kronik solunum yolu hastalığı olanlar hastalıktan en çok etkilenen kişiler arasındadır. Bu açıdan risk grubunda sayılabilirsiniz. Daha önce geçirmiş olduğunuz domuz gribinin, koronavirüse karşı bağışıklık oluşturacağını gösteren bilimsel bir kanıt yoktur. Sosyal izolasyon kurallarına uymanız ve yakınmanız olursa tetkik yaptırabileceğiniz bir sağlık kuruluşuna müracaat etmenizi öneririm” diyor.

İnflamatuar bağırsak hastalığında (IBH) risk var mı?

İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş, “Covid-19, IBH (Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı) hastalarında fazladan bir risk getirmiyor. Bununla birlikte tedavi için kullanılan bağışıklığı baskılayan ilaçlar hastalık için risk oluşturabiliyor. Ancak uluslararası bütün İBH derneklerinin ortak görüşü: İBH hastalarında, immünosüpresif olarak adlandırılan bağışıklık sistemini baskılayan tedavinin ve biyolojik ajanların duraklatılması önerilmemektedir. Çünkü bu ilaçlara ara verilmesi hastalar için ciddi ve geri dönüşü olmayan zararlar oluşturabilmektedir.

Avrupa Crohn ve Kolit Organizasyonu (ECCO) kılavuzları immunosupresif tedavi alan İBH hastalarına influenza (grip) aşısı öneriyor. En son araştırmalar bunlar, ancak size en uygun tedaviyi doktorunuzun vereceği unutmayın” diyor.

37 yaşındayım, tip 2 diyabet hastasıyım. Kontrollü diyet ve sporla şekeri tamamen normale indirdim ve ideal kiloya geldim. Uzun zamandır şekerim açlık 95-100 civarında; tokluk da 105-110 civarında seyrediyor. Ayrıca şekere bağlı vücudumda herhangi bir tahribat da olmadı. 3 aylık şeker ortalama 6.1. Tüm önlemleri aldığım halde koronavirüsün bulaşması durumunda bendeki seyrin ağır geçme ihtimali var mıdır?

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Uzm. El Dr. Tayfun Garip, “Covid-19 salgın döneminde özellikle alt hastalığı olan bireyler (Şeker hastalığı, hipertansiyon, KOAH, kronik böbrek hastalığı, kanser hastalığı gibi…) bu hastalık açısından daha büyük risk altındadır. Bu nedenle öncelikle riskli grupta bulunan hastaların covid salgınından kendilerini evde tutarak (Evin odalarının havalandırılması önem arz eder) sık sık ellerini ve yüzlerini sabunlu su ile yıkayarak dışarı çıkmaları gerektiğinde ise maske kullanarak ve sosyal mesafeye dikkat ederek korunmaları gerekmektedir. Ayrıca diyabet hastalarının demgeli beslenerek yeterli sıvı alması düzenli ve yeterli uyuması şeker düzenlerinin sağlanmasında çok önemlidir.

Diyabet hastalarının kan şekerleri regüler (kontrollü) gidenlerde mevcut tedavilerinin Covid-19 salgınından önce nasıl planlanmış ise öyle devam edilebilir. Bu hasta grubumuzda kan şekeri kontrolü iyi sağlanmışsa organ fonksiyonları korunmuş ise kan şeker regülasyonu bozuk olanlara göre daha avantajlı durumda oldukları düşünülebilir.
Diyabet hastalarında kan şekerleri 300 MG/DL üzerine çıkmaya başlamışsa veya şeker yüksekliğinin emareleri varsa (Çok su içmek, gece idrara çıkmak gibi) ayak yarası gelişmişse göğüste şiddetli baskı ve ağrı oluyorsa, gebelik şekeri saptanmışsa mutlaka doktora müracaat etmeleri gerekiyor” diyor.

Sürekli ateş ölçümü yapıyoruz acaba bir şey oldu mu ya da virüsü acaba eve getirdik mi diye. Obsesif olduk ve sürekli bilinçaltım beni virüse yönlendiriyor. Gün içerisinde 4-5 saat işe gidip geliyorum. Evden çıkarken maskemi takıyorum, eldivenimi takıyorum, şahsi aracımla gidiyorum ve kimseyi görmeden ofise giriyorum. Ofiste tek başıma çalışıyorum. Ofise girince masamı ve çantamı sprey dezenfektanla siliyorum. Eldivenleri çöpe atıp maskeyi havalandırıyorum, gün sonunda o maskeyi de değiştiriyorum. Aynı şekilde arabama binip evime geliyorum. Markete gitmem gerekirse maske ve eldiven muhakkak kullanıyorum. Aldıklarımızı balkonda en az 1 gün havalandırıyoruz buna elbiselerimiz de dahil. Markette bugün maske takmış öksüren birisi vardı ancak 4 metre uzaktaydı hemen ödeme yapıp çıktım. Virüs var ise bulaşmış mıdır?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Maksimum önlemleri uyguluyorsunuz. Onun haricinde, panik yapmamak gerekiyor. Aldığınız önlemler önemli ve yeterli gibi görünüyor. Önlemlerinize aynı şekilde devam etmeniz önemli, uygulamanız doğru. Sosyal mesafe 1.5 metre kadar, sizin mesafeniz daha fazlaymış, bulaş riski düşük” diyor.

Koronavirüsün yapılan testlerde idrar ve gaitada da görüldüğü belirtildi. Enfekte olmuş hastaya idrardan veya gaitadan test yapılırsa daha erken test sonucu alınmaz mı PCR testine göre?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Hastanın erken tanısı için hastanın sekresyonlarında virüse ait antijen araştırması PCR testi ile yapılmaktadır. Antijen araştırması virüsün vücuda girme riski en yüksek olan ve en fazla bulunma ihtimali olan boğaz ve burundan alınan sürüntüden tercih edilmektedir. İdrar ve gaitada da PCR testi yapılabilir ancak tanı konma ihtimali daha düşüktür” diyor.

2 gündür boğaz ağrım var. Eklem ağrıları da mevcut. Ateş ve öksürüğüm yok. Hastaneye başvurmalı mıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Boğaz ağrısı olması bulgulardan bir tanesidir. Her bulgu her zaman olmuyor. Şikayetiniz devam ediyorsa, doktora başvurmakta fayda var. Bu her zaman Koronavirüs olacağı anlamına gelmez ancak, gecikmeden başvurulmalı” diyor.

Kız kardeşimde Covid-19 pozitif çıktı. Ciddi bir şekilde kaygı bozukluğu ayrıca panik atağı var, krize giriyor. Verilen ilaçlar beş günlük Covid-19 için ancak şu an antidepresan ilaçlarını kullanmamasını söylediler. Bunu söyleyen kişi Covid ilaçlarını bize getiren kişi. “Tam bilgim yok ama içmesin” dedi. Kız kardeşim “öleceğim” diye yaklaşık 5 gündür uyumuyor. Depresyona pozitif çıkmadan önce girmişti ve antidepresan ilaç almıyor şimdilik çünkü Covid ilacına başladı. Bugün ikinci günü. Bağışıklık sistemi düşüyor, kendisini yoruyor, yemek yiyemiyor, sadece şu içiyor. Bilgi almam gerekli lütfen bana yardımcı olun. Çözüm arıyorum ama bulamıyorum. Antidepresan Covid-19 ilacıyla alınabilir mi?

Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Uzmanı Dr. Gamze Erzin, “Covid-19 enfeksiyon tedavisi için kullanılan ilaçlardan bir kısmı kalpte aritmiye sebep olabiliyor, bu ilaçlar tek başına verildiğinde ciddi yan etkiye sebep olmayacaksa bile kullanılan diğer ilaçlarla olan etkileşimi (bu ilaç grubuna antidepresan ilaçları da ekleyebiliriz) bu yan etkinin meydana gelme olasılığını artırabilir. Bu nedenle Covid-19 tedavisine başlayacak olan hastalarımızın mutlaka hekimlerine kullanmakta oldukları ilaçlar konusunda bilgi vermeleri gerekmektedir. Ulaşabilirlerse bu ilaçların yerine idame olarak kullanabilecekleri ilaçlarını telefon ile doktorlarına sorabilirler yine Koronavirüs Online Ruhsal Destek Programı sayesinde psikiyatristlere ulaşabilirler.

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Covid-19 enfeksiyonu için evde tedavi verildiyse büyük ihtimalle hidroksiklorokin etken maddesi içeren bir ilaç verilmiştir. Rahat uyuması için verilen ilaç (ilaç adı buraya yazılmamıştır) ile etkileşimi yok ancak Covid-19 tedavisi için kullanılan ilaç kalpte QT uzaması denilen bir aritmiye sebep olabiliyor. Bunun yanında depresyon için kullandığınız ilaç da bu etkiye sahip. Her ikisi beraber kullanıldığında aritmi gelişme riski artabiliyor ve bu da ani ölüme sebep olabilir. Bu nedenle iki ilacın beraber kullanılması uygun değil” diyor.

Salgın başlangıcı itibariyle tamamen izole yaşayan kişiler özellikle de yaşlılar tehlike bittiğinde ve kısıtlamalar azalıp sokağa çıktıklarında, doğal bağışıklıkları muhtemelen gelişmemiş olacağı için, ne tür risklere maruz kalacaklardır?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Bağışıklık sistemi vücudun savunma mekanizmasıdır. Başka bir deyişle hastalıklara karşı dirençli olmamızı sağlayan sistemdir. İki tür bağışıklık mevcuttur. Bunlar, doğuştan gelen doğal ve sonradan kazanılmış olan edinsel bağışıklıktır. Koronavirüs de söz konusu olan edinilmiş bağışıklıktır. Edinilmiş bağışıklık vücudun mikroorganizmalara karşı antikor üreterek kazandığı bağışıklıktır. Bu antikorlar aktif veya pasif şekilde kazanılabilir. Aktif olanda; hastalığa yakalanırız, vücut bu hastalıkla karşılaşır, tanır ve savaşır. Mikrobu öldürmek için antikor dediğimiz bir madde üretir. Bu madde onu tekrar aynı mikropla karşılaştığında mikrobu tanıyıp hasta olmasını engeller ve korur. Bunun yanında mikropları zayıflatılmış hali veya bunların toksinleri kullanılarak üretilen aşılarla kazanılan bağışıklık da benzer şekildedir. Bu mikroorganizmalar laboratuvar ortamında işlemden geçirildiği için hastalık yapma tehlikesi yoktur ancak antikor üretimini sağlar. Yaşlılık döneminde doğal ve sonradan kazanılmış immünitede değişimler meydana gelebilmektedir, bağışıklık sistemi zayıflamaktadır.

Bu nedenle belli bir yaşın üzerindeki kişiler bu virüsle temas ettiklerinde bağışıklık sistemi yeterli yanıt veremediğinden ve bu yaş grubunda kardiyovasküler hastalıklar, kronik böbrek yetersizliği, diyabet, kronik akciğer hastalıklardan dolayı Coronavirüs enfeksiyonu daha ağır seyretmekte ve bu nedenle yoğun bakım ihtiyacı daha fazla olduğu bilinmektedir. Bunun yanında pandeminin başlangıç döneminde hastalığa bağışıklığı kişilerin az olması ve herkesin potansiyel bir hastalık taşıyıcısı olduğu için hastalık çok daha hızlı yayılmaktadır. Belli bir yaşın üzerindekilere getirilen sokağa çıkma kısıtlamasının temel iki nedeni de buna dayanmaktadır. Pandeminin başlangıç döneminde bulaştırıcı kişi sayısının çok fazla olmasından dolayı bulaşma hızı daha fazla olacak ve hastalığın bulaştığı kişi belli bir yaşın üzerindeyse yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı hastalık daha ağır seyredecektir. Belli bir yaşın üzerindekilerde enfeksiyonun sık görülmesi yoğun bakım ihtiyacı olan hasta sayısını arttıracağından sağlık hizmeti alımında da sorunlara sebep olacaktır (Özellikle İtalya’da pandeminin başlangıcında olan bu şekildeydi ve sağlık hizmetinin bu ihtiyacı karşılayamamasından dolayı yüksek ölüm oranları görülmüştür). Belli bir süre sonra toplumda virüse karşı bağışıklık kazanıp antikor geliştiren kişi sayısı arttıkça da virüsün bulaştırıcılık hızı da düşmeye başlayacaktır ve hastalığı daha az görmeye başlayacağız. Ayrıca aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir ve bu süre içerisinde aşı geliştirilip ve aşılanma da yapılacak olursa belli bir yaşın üzerindeki kişiler bu süreci en az sıkıntıyla geçirecektir.

Aynı şekilde bağışıklık sisteminiz ne kadar güçlüyse vücudumuz bu hastalık ile daha iyi savaşır. Bu süreçte yapmamız gereken en önemli şey bağışıklık sistemimizi kuvvetli tutmaktır. Bunun için de düzenli ve dengeli beslenmemiz, düzenli uyumamız ve mümkün olduğunca ev içinde düzenli egzersiz yapmamız önemlidir” diyor.

Koronavirüs elimize bulaştı ama elimizi yüzümüze götürmüyorsak yine de bize zarar verir mi?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Elinizi 20 saniye süreyle sabunla yıkadığınızda virüs elinizden gider. Onun haricinde bulaşmaz. Metal yüzey ya da elbiselerde virüsün kaldığı biliniyor ancak sabunla 20 saniye yıkanınca gittiği biliniyor” diyor.

Eklemlerimde ağrı, boğazımda bademcik şişkinliği gibi şişkinlik var. Nefes ile ilgili sıkıntım yok. Kulak içi ateş ölçer ile en fazla 37.4 derece. Ayrıca 7 Nisan’da tomografi çektirdim temiz dediler. Evde ayrı odadayım ve hiç çıkmıyorum. Hastaneye gidersem virüs kapmaktan korkuyorum. Hastaneye gitmeli miyim?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Sizin yakınmalarınıza benzer tablolarla hastalık geçiren çok sayıda olgu tanımlanmaktadır. Tomografi çektirdiğinize göre sizi muayene eden hekimin düzenlediği tedaviyle 14 günlük evde izolasyon kurallarına uymanızı öneririm, korona tanı testi yapılmadıysa, yakınmalarınızın devam etmesi ya da artması durumunda Tanı testi yapılarak kesin tanı almanızda yarar var. Tanı almanız durumunda doğru tedaviyle hastalığı en hafif şekilde atlatma şansını yakalarsınız” diyor.

50 yaşındayım, 1989’da tüberküloz hastalığına yakalandım. 45 gün hastanede tedavi gördüm. Şu an iyiyim. Akciğerimde 4 mm çaplı nodüler dansite izlenmektedir. Covid 19 risk faktörleri arasında yer alıyor mu?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Akciğerde nodül gelişerek iyileşen tüberküloz hastalığı sekelli şifa olarak değerlendirilir. Covid 19 açısından ek bir risk faktörü değildir. Ancak Covid-19 tüm insanlar açısından risk oluşturmaktadır. Korunma önlemlerini dikkate almanızı öneririm” diyor.

Bende 2 yıldır huzursuz barsak sendromu var, diğer sağlıklı insanlara istinaden risk oranım daha mı yüksek? Bu rahatsızlığım için herhangi bir ilaç kullanmıyorum.

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Prof. El Dr. Vedat Göral, “Huzursuz barsak sendromu, temelde psikolojik kökenli ve stressle ilişkili olup, stressin arttığı ve panik atağa kadar giden bu dönemlerde, huzursuz barsak sendromu şikayetleri artmaktadır. Bu hastalarda, TEMAS, SOSYAL İZOLASYON ve EL YIKAMA kurallarına uyulduğu takdirde, koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma sıklığı artmaz.Bu dönemde stressi yi yönetirlerse, ve izolasyon kurallarına uyarlarsa, hastalığa yakalanma ihtimalleri, normal kişiler gibidir” diyor.

Şubat ayında bir hafta geceleri yoğun ve kuru öksürük ile halsizlik yaşadım. 55 yaşındayım bu denli rahatsızlık yaşamamıştım. Doktora gittim antibiyotik bir sürü ilaç kullandım. Antikor testi yaptırma şansım var mı, varsa kovid hastanesi nerelerde var ya da ben mi evham yapıyorum?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Geçmiş olsun. Şubat ayında ülkemizde tanımlanmış koronavirüs hastası mevcut değildi. Yurtdışı temasınız olduysa tanı konmamış bir hasta olma ihtimaliniz teorik olarak vardır. Hastalığı geçirenlerde antikor yüksekliği gelişir. Tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılmaktadır. Kovid hastanesi olarak kastedilen pandemi hastanesi ülkemizde; bünyesinde enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji, göğüs hastalıkları, iç hastalıkları uzmanı hekimlerden en az ikisinin bulunduğu 3. seviye erişkin yoğun bakım yatağı bulunan hastanelerin tümü, ‘pandemi hastaneleri’ olarak tanımlanmıştır” diyor.

Daha önce sıtma hastalığı geçirdim. Sıtma ilacını kullandıktan sonra hastalığı atlattım. Sıtma ilacının bu hastalığa karşı etkili olduğu söyleniyor. Sizce vücudum bu hastalığa karşı yeterince dirençli hale gelmiş midir?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Sıtma ilacı olarak kullanılan ilaçlardan biri koronavirüs enfeksiyonunda tedavide etkili bulunmuştur ve kullanılmaktadır. Ancak enfeksiyon gelişmeden önce kullanılan ilacın koruyucu bir etkisi tespit edilmemiştir. Hastalığa karşı dirençli hale gelmeniz söz konusu değildir. Hastalarla temastan korunmak için genel önlemlere uymanızı öneririm” diyor.

Annemiz 65 yaşında. Şeker, tansiyon, astım, böbrek ve AA amilodiz tedavisi görüyor. Ne yazıkki Covid testi pozitif çıktı, bugün 10. günü ve evde tedavi ediyoruz. Sizce bu denli rahatsızlıkları olan bir hastanın bu hastalığı atlatması mümkün müdür? Genel durumu gayet iyi tek belirti öksürük başka hiçbir semptom gözükmüyor. Tansiyon, ateş vs. gayet normal…

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Tabii ki atlatması mümkündür. Kronik hastalığı olan birçok kişi iyi bir tedavi ve bakım olunca hastalığı başarıyla atlatıyorlar. 10 gündür tedaviniz sürüyor ve başarılı gözüküyor” diyor.

Tüberküloz geçirdim. 2 sene önce tedavi oldum. Korona benim için tehdit mi?

Bursa Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Şifa ile sonuçlanmış tüberküloz hastalığı ek bir risk oluşturmamaktadır. Ancak koronavirüs pandemisi herkes için tehdit özelliğine sahiptir” uyarısında bulunuyor.

Esansiyel trombositemi hastasıyım. Haftada 3 kez interferon iğne oluyorum. Risk grubunda mıyım?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Hematoloji Bölümü’nden Doç.Dr. Ömür Gökmen Sevindik, “Hastamızın kullandığı interferon tedavisi aslında bazı virüs hastalıklarında tedavi amaçlı kullandığımız ilaçlardan biri. O yüzden eğer ek başka bir ilaç almıyorsa, kan sulandırıcılar hariç onları almasında fayda var, endişe etmesin riski bu ilaç yükseltmemekte” diyor.

Şu an 55 yaşındayım. Ben 6 yıl önce meme kanseri tedavisi gördüm. Şu an hormon tedavisi görüyorum, bende Covid-19 risk grubunda mıyım?

Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. El Dr. Erdinç Nayır, “5 yılı geçtiği için hastalığı atlattı kabul ederiz. Risk açısından normal bir bireyden farkınız yok” diyor.

Oğlum 5 yaşında ve otizmli. Bağırsak florası rahatsız olduğu için koronavirüs oğlum için daha fazla bir tehlike arz eder mi?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ümir Arman Eşref, “Bağırsak flora bozukluğu bağışıklık sistemini baskılar dolayısıyla prebiyotik tavsiye ederim” diyor.

Behçet hastaları koronavirüs enfeksiyonu açısından risk altında mıdır?

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Dermatololi Bölümü’nden Doç. El Dr. Filiz Topaloğlu Demir, “Behçet hastalığı, deri ve mukozalar başta olmak üzere çok sayıda organı etkileyebilen sistemik bir hastalıktır. Tedavisinde hastalığın şiddetine ve organ tutulumuna göre kolşisin ile birlikte bağışıklık sistemini baskılayan veya düzenleyen kortizon, azatioprin, siklosporin ve/veya biyolojik ajanlar gibi çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır.

Behçet hastalığının koronavirüs dahil viral hastalıklar için ek bir risk oluşturduğuna dair kesin bir veri yoktur. Fakat Behçet hastalığının tedavisinde kullanılan bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma riskini veya koronovirüs enfeksiyonunun şiddetini arttırabilir. Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan birden fazla ilaç kullanan hastalar ile Behçet hastalığına ek olarak yaşı 70 ve üzeri olanlar, kalp ve damar hastalıkları, akciğer hastalığı, diyabet veya böbrek hastalığı gibi ek hastalığı olanlarda bu risk daha da artmaktadır. Kolşisinin ise koronavirüs üzerine olumlu veya olumsuz etkisine dair kesin bir bilgi yoktur. Kovid-19 sürecinde Behçet hastaları, kullandıkları ilaçları, kendilerini takip eden hekimlerine danışmadan kesmemelidir. Bu süreci, mümkün olduğunca, hastalıklarının şiddetini bilen ve kişiye özel risk durumlarını değerlendiren hekimlerinden görüş alarak geçirmelidir. Özellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan Behçet hastaları bu süreçte mümkün olduğunca evde kalmalıdır. Sosyal izolasyon bu gruptaki hastalar için hayat kurtarıcı olacaktır” diyor.

Ülseratif kolit hastasıyım, risk grubunda mıyım?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “İlaç kullanıyorsanız ve kesin teşhis konulmuşsa tüm kronik hastalıklarda olduğu gibi risk grubunda sayılabilirsiniz” diyor.

36 yaşındayım alkol ve sigara hiç kullanmadım. Küçükken bronşit geçirdim küçük bir iz bıraktı. 2009 yılında domuz gribi geçirdim, bronşite çevirdi ama hastaneye yatmadım ve 10 günde iyleştim. Yaklaşık 2 yılda bir ağır grip geçiriyorum ve bronşite çeviriyor kaba bir ral sesiyle bazen nefes darlığı yapıyor. Akut bronşit teşhisi konuluyor. Domuz gribi geçirmem vücudun virüslere karşı nasıl savaşması gerektiği konusunda avantaj mı ve akut bronşit risk grubu mudur?

Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Sizin durumunuz kronik solunum yolu hastalığı ile uyumlu değil. Kronik bronşit; en az 2 yıl üst üste her yıl en az 3 ay süre ile öksürük, balgam çıkarma yakınmalarının olması şeklinde tanımlanmaktadır. Bu durumda risk grubunda değilsiniz” diyor.

Yıllardır nörofibramotozis tanısıyla tedavi görmekteyim. Kronik hastalık olarak geçen bu rahatsızlık Covid-19 açısından risk grubunda mı?

Nöroloji Uzmanı Dr. Kaan Kayahan, “Nörofibromatosis hastalığı bağışıklık sisteminin gücünü azaltan bir hastalık değildir. Ancak kemik dokuda yaptığı hasar nedeniyle göğüs kafesinde hacim azalmasına neden olduysa ya da doğrudan akciğer dokusu içinde nörofibrom nodülleri mevcutsa koronavirüs enfeksiyonunun iyileşmesinde ek bir zorluğa neden olabilir” diyor.

Hepatit B taşıyıcısı ve hepatitli hastalar için risk var mı?

İç Hastalıkları ve Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş, “The European Association for the Study of the Liver (EASL) göre İnaktif HBsAg taşıyıcısı olanlarda ve kronik hepatit B tedavisi gören hastalarda covid-19 enfeksiyonu ile artan bir risk literatürde belirtilmemiştir. Bununla birlikte, ağır karaciğer hastalığı olan ve karaciğer nakli sonrası hastalarda, vücut direnci düşük olacağından covid-19 için risk oluşturabilir. Hepatit C enfeksiyonu için de benzer durum söz konusudur” diyor.

Merhaba, öncelikle kronik ne demek? Bende aort damar genişlemesi var ve sadece bana stresten uzak durmam ve tansiyonumun yükselmemesi için dikkat etmem gerektiği söylenmişti. İlaç sadece 1 hafta kullandım, tansiyonum ise 10/6.

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. El Dr. Ertuğrul Okuyan, “Kronik demek uzun zamandır var olan ve devamlılık arz eden durum demek. Yani uzun süreli takip ve tedavi gerektirir kronik hastalıklar. Bu hastamıza söylenenler doğru tavsiyeler, tansiyon kontrolü önemli” diyor.

Eşim ve ben kronik tansiyon hastasıyız, 60 yaş üzeriyiz ve risk grubundayız. Ekmek ve diğer poşetleri eve aldıktan sonra mikrodalga fırında 1. ve 1.5 dakıka ısıya tabi tutuyoruz. Teorik olarak koronavirüs yağla kaplıysa, mikrodalga fırının yağı en çabuk şekilde ertieceğini düşünüyoruz ama eşim hala kuşkulu. Acaba kuşkularında haklı mı?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “60 derecenin üstünde pişen yiyeceklerde virüsün yaşama şansı yok ama yine de eve gelince, 60 derecede normal fırında ısıtmakta fayda var” diyor.

Aldığım antidepresanın yan etkisi nedeniyle tansiyonumda dengesizlik olunca beta bloker kullanmaya başladım. Tansiyon hastası olup olmadığımı bilmiyorum. Beta blokeri ve antidepresanı 2 ay içmediğimde tansiyonum 13-9 oluyor. Normal tansiyonum 10-6 gibi. Acaba covid-19 için riskli grupta mıyım? Ayrıca 10 yıldır ilaç kullanmadan uyuyan bir chronum var ince bağırsakta 15 cm. Bu hastalık da covid-19 için risk midir?

Chron hastalığı için ilaç kullanılıyorsa, çok belirgin olmasa bile riskli gruba girebilirsiniz. Yani normal sağlıklı bireylerden daha fazla risk grubundasınız. Ancak immun sistemini baskılayıcı ilaç kullanmıyorsanız, herkes kadar risk taşıyorsunuz. Hipertansiyon teşhisi konmamışsa, risk grubunda değilsiniz. Ancak teşhis konulmuşsa, risk grubunda yer alıyorsunuz.

Öksürük, nezle ve yüzümde şişlikler olmaya başladı ama ateş ve solunum sıkıntısı çekmiyorum sizce ne yapmalıyım?

Ateş ve solunum sıkıntısı her zaman olmayabilir. Öksürük şikayetiniz devam ederse bir doktora başvurunuz.

Graves hastasıyım ilacımı düzenli alıyorum. Teşhis konulalı yaklaşık bir ay oldu. Doktorum ‘1 ay sonra yeniden tahlil yapalım’ demişti. Hastaneye gitmek istemiyorum, ilaçlarım bitene kadar bu şekilde devam edebilir miyim? Graves hastası risk grubunda mıdır?

Graves hastalığının sebebi bilinmiyor. İlaç kullanıyorsanız, risk grubuna girebilir. Doktorunuzla irtibata geçmenizde fayda var.

Böbrek nakilli hastalar için risk grubu nedir?

Normal sağlıklı bireylere göre, daha çok risk içeriyor.

Enfekte etmeyecek yani hasta etmeyecek kadar virüsün temas ettiği kişilerde de bağışıklık gelişir mi? Bu konu hiç sorulmuyor veya işlenmiyor. Örneğin; bir kişi ofiste klavyeye hapşırdı ertesi gün siz oturdunuz ve dalgınlıkla eliniz ağzınıza gitti. Ufak miktarda virüs ile temas sağlanmış oldu. Miktar az olduğundan hastalık gerçekleşmedi. Bu durumda bağışıklık kazanılmış olur mu?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Bağışıklık sistemi doğada karşılaştığı bakteri, virüs, mantar, parazit ve farklı maddelere karşı konağı üç basamakta savunur;

• Yabancı olduğunu algılar
• Bunlara karşı savunmayı sağlar
• Bir daha unutmamak üzere belleğine kaydeder.

Burada en önemli konu antikorun gelişmesi ve enfeksiyona sebep olabilecek bir etkene karşı bir sonraki karşılaşmasında bu antikorun aktif hale gelerek vücudu enfeksiyondan korumasıdır. Koronavirüs özelinde antikorlar genellikle enfeksiyondan 10-14 gün sonrasında gelişir. Antikor gelişimiyle ilgili birçok parametre vardır. Bu virüsün yeni olması nedeniyle antikor gelişimiyle ilgili faktörler açısından kesin bir yargıya varmak şuan için zor olsa da birkaç şey söylenebilir. Antikor gelişmesi için enfeksiyöz ajanla bir şekilde bağışıklık sisteminizin temas etmesi gerekir. Bu temasın miktarı önemli olmakla beraber bağışıklık sisteminizin kuvvetli olması da önemlidir. Bağışıklık sisteminiz bağımsız olarak ne kadar fazla miktarda enfeksiyöz ajanla maruz kalırsanız antikor geliştirme olasılığınız da o kadar fazladır. Aynı şekilde bağışıklık sisteminiz ne kadar güçlüyse az da olsa bir enfeksiyöz ajanla karşılaştığınızda antikor yanıtı oluşturabilirsiniz. Bu nedenle bu dönemde yapmamız gereken en önemli şey bağışıklık sistemimizi kuvvetli tutmaktır. Bunun için de düzenli ve dengeli beslenmemiz, düzenli uyumamız ve mümkün olduğunca ev içinde düzenli egzersiz yapmamız önemlidir” diyor.

Over kanseri ameliyatı oldum. Ben hangi risk grubundayım?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. El Dr. Emrah Kızıldağ, “Bu hastamız yüksek risk grubundadır. Önlemi elden bırakmadan hareket etmek çok önemli” diyor.

Evde yakınları nedeniyle karantinada bulunan sigortalı çalışanların bu günlere ait ücretleri ne olacak. İş veren ne yapacak?

İşverenin, yakınları Covid-19 pozitif çıktığı için evde karantinaya alınan işçilere ücret ödeme yükümlülüğü bulunmuyor. İsterse ücretli izinli sayabilir ama zorunlu değil. Bu durumdaki kişilerin sağlık kuruluşlarından 14 günlük rapor almaları gerekir. Sağlık Bakanlığı, karantina uygulamasının ilk günlerinde bu konuda sağlık kuruluşlarına gerekli talimatları verdi. Rapor alan kişilere bu süre boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu’nca iş göremezlik ödeneği verilir.

Yaşım 47. Üç yıldır Ankilozan Spondilit hastasıyım basķılayıcı iğnelerden hiç yaptırmadım. 4 aydır ilaç da almıyorum, sigara kullanıyorum. Acaba ne kadar risk grubundayım?

Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. El Dr. Mehmet Karadağ, “Enfekte kişilerle temas etmeniz halinde herkes kadar risk altındasınız. Hastalarla temas ortamlarından mümkün olduğunca kaçınmanız gerekir. Enfekte olursanız 50 yaş altında olmanız olumlu, AS hastası olmanız ve sigara içmeniz olumsuz olarak hastalığı etkiler, sigarayı bırakmanızı öneririm” diyor.

4 yıl önce ASD ameliyatı oldum. 46 yaşındayım, ritim bozukluğum var. Kan sulandırıcı ilaç kullanıyorum. Benim riskim çok mu yüksek? Birde her kronik hasta muhakkak hastalığı ağır mı geçirir veya ölür mü? Hafif geçirme olasılığımız yok mu?

Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. El Dr. Ertuğrul Okuyan, “Bu hastamızın riski, başka hastalığı olmayan kişilerden fazla değil. Ayrıca her kronik hasta ağır geçirecek diye bir kural yok. Kronik ağır hastalığı olanların da önemli bölümü hafif atlatıyor hastalığı” diyor.

Koronavirüs bir şekilde elimize bulaştı ve elimizde duruyor. Elimizi yüzümüze de götürmedik. Bu aşamada virüsün tehlikesi nedir? Elimin bana zararı var mı? Yoksa elimi sabunla yıkadığım anda bana hiç zarar vermeden yok mu olur? Bu arada başkalarına da temas etmiyorum. Ayrıca, virüs elimde kaldığı sürece hiçbir yere dokunmasam ve yıkamasam, elimde iken virüsün ölme süresi zamanı var mıdır?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağıza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

Elinizle temas ettiğiniz bir yüzeyden almış olduğunuz virüs, elinizi göz, burun veya ağız ile temas ettirmediğiniz sürece sizi hasta etmez ancak şüpheli bir yüzeyle veya kişi ile temas ettiğinizde mümkün olduğunca en kısa sürede ellerinizi en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalıdır. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yoktur, normal sabun yeterlidir. Çünkü bu iki nedenle önemlidir. Birincisi insan elini farketmeden bile yüzüne götürebilir.

Yapılan çalışmalara göre bir saat içinde elimizle ortalama 10 ile 30 kez arasında yüzümüze dokunabiliyoruz, bazen bunu farketmeden de yapabiliyoruz. İkincisi elimizi yüzümüze götürmesek bile elimizle başka bir yüzeye dokunduğumuzda virüsü başka bir yere taşıyarak yayılmasına yardımcı oluruz. Bu nedenlerle şüpheli bir temas durumunda mümkün olduğunca en kısa sürede elimizi yukarıda önerdiğimiz şekilde yıkamalıyız.

Virüsün vücut dışında ne kadar süre canlı kaldığyla ilgili birçok çalışma var. Bu çalışmalarda virüsün oda sıcaklığında alüminyum yüzeylerde 2-8 saat, metal yüzeylerde 5 gün, ahşap yüzeylerde 4 gün, cam yüzeylerde 4 gün, kâğıtta 4-5 gün, plastik yüzeylerde 9 güne kadar, aerosol içinde kuru yüzeylerde 6 güne kadar aktivitesini sürdürebildiği bildirilmiştir. Havada bile 3 saat kadar asılı kalan bir virüs elin yüzeyinde çok daha uzun süre kalacaktır bu nedenle şüpheli bir temas öykünüz olduğunda elinizi hemen yıkamanız gerekmektedir” diyor.

Annem 54 yaşında 2 gündür boğaz ağrısı ve eklem ağrısı var. Bununla birlikte halsizlik de var. Ne yapmamız gerektiğini bilemiyorum. Alo 184’ü aradığımızda bant kaydı çıkıyor ve yeterli bir bilgilendirme yönlendirme sunmuyor. Hastaneye gitmemiz gerekli mi evde ne kadar süre takip etmeliyiz? Ne zaman hastaneye başvurmalıyız?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Covid-19 birçok farklı şikayete sebep olabiliyor. En sık olarak; ateş, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı, üşüme, titreme ve halsizlik. Bunun haricinde tat ve koku almada bozukluk, ishal, karın ağrısı, bulantı, kusma, kas ağrısı gibi şikayetler de görülebiliyor. Bu dönemde birçok üst solunum yolu enfeksiyonu da görülmekte, örneğin boğaz ağrısına nezle de sebep olabilir ama nezlede ateş şikayetini neredeyse hiç görmeyiz. Eğer şüpheli bir temas öykünüz varsa, yakın zamanda kalabalık bir ortamda maske takmadan bulunduysanız, özellikle boğaz ağrınız ısrarla devam ediyorsa veya boğaz ağrınıza ateş, nefes darlığı gibi yukarıda sayılan şikayetlerden biri eklendiyse bir sağlık kuruluşuna başvurmanız iyi olur” diyor.

İnflamatuvar bağırsak hastalığım var. Covid-19 için risk taşıyor muyum?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Gastroloji Uzmanı Dr. İbrahim Ertuğrul, “Her kronik hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da risk teşkil eder. Kullanılan ilaçlar, hastalığın aktif seyretmesi ve remisyonda tutabilmek için kullanılan ilaçların durumuna göre de risk değişmektedir” diyor.

Günde 1 buçuk paket sigara içiyorum. 4 ay önce göğüs doktoruna gittim, akciğer filmi çektirdim. Hiçbir sıkıntı yok dedi. 1 yıl içerisinde bir gün nefes darlığı çektim. Onda da mikrop kaptığım söylendi. 3 ay önce de tomografi çektirdim herhangi bir sıkıntı yok dendi. Astım, bronşit, KOAH gibi hastalıklarım yok. Koronavirüse karşı risk altında mıyım?

Uzmanlar, sigara içmenin Kovid-19 enfeksiyonunda olumsuz seyir ve sonuçlarla ilişkili olduğunu vurguluyor. Yeşilay ise sigara kullanımının koronavirüs riskini 14 kat artırdığını dile getirerek, içinde bulunduğumuz zamanların sigarayı bırakmak için en doğru zamanlar olduğunu belirtiyor.

Kontakt lens kullanımı koronavirüs riskini artırır mı?

İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Başak Bostancı, “Şu andaki mevcut bilgimize göre kontakt lens kullanılmasıyla, koronavirüs ile enfekte olma riskinde artış olduğunu gösteren bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Bu noktada; ideal kullanım ve bakım prosedürlerine hassasiyet gösterilmesinin yanı sıra, kapsamlı el yıkama gibi hijyen önlemlerinin ciddiye alınması önem taşır. Bunlar arasında; lenslerinizi belirtilen süreler içinde değiştirme, tekrar kullanılabilir lensler için dezenfeksiyon uygulaması, gece kontakt lenslerle uyumama ve gözünüzde batma, yanma, kızarıklık gibi bir belirti varsa kontakt lens kullanımına ara verme gibi öneriler sayılabilir” diyor.

Akciğerlerimi nasıl güçlendirebilirim?

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Zekai Tarım, akciğer kapasitesini geliştirmek için evde hemen hemen herkesin yapabileceği basit egzersizler olduğunu belirtiyor ve sıralıyor:

Diyafram egzersizleri: Dizleriniz bükülü olarak sırt üstü uzanın (destek için dizinizin altına yastık koyabilirsiniz) veya bir sandalyede otururken, bir elinizi göğüs kafesinin üstüne diğer elinizi de karnınızın üst kısmına koyun (midenizin üstüne). Burnunuzdan sakince nefes alın ve bu esnada karnınızdaki elinizin yukarıya kalkması için karnınızı şişirin (göğüs kafesinizdeki eliniz hareket etmemeli). Ardından burnunuzdan aldığınız havayı, ağzınızdan yavaş yavaş verin, nefesinizi verirken karın kaslarınızı kasarak, karnınızdaki elinizin aşağıya inmesini sağlayın. Bu hareket en önemli solunum kası olan diyaframı güçlendirir. Gün içinde bu nefes egzersizini 5-10 dakika süre ile üç ya da dört kez yaparsanız, nefesinizi daha kolay almanızı sağlayacaktır ve zaman içinde otomatik hale gelecektir.

Büzük dudak solunumu: Bu egzersizde, oturur vaziyette burnunuzdan nefes alın, sonra dudaklarınızı olabildiğince büzerek ıslık çalar şekilde yavaşça nefesinizi verin. Böylece akciğer kapasitenizi artırıp, akciğerinizdeki havayı büyük ölçüde boşaltmış olursunuz. Bu egzersizi günde 2-3 kez 5 dakika uygulayabilirsiniz.

Yürüyüş: Evde yürüyüş kapasitemizi 6 dakika yürüme testiyle belirleyebiliriz. Bu testte zaman tutarak ev içinde 6 dakika süresince kaç metre yürüdüğümüzü hesaplayabiliriz. Her hafta bu takibi yaparak kondisyonumuzu da takip edebiliriz. Yürüyüşün temposunda hafif, orta tercih edilmelidir. Bu tempo yürürken konuşmamızı engellemeyecek bir tempodur. İleri düzey kalp yetersizliği olan hastalarımızın bu tempoda yürüyüş yapmaları uygun olmayacaktır. Bu hastalarımız ise iki saatte bir ayağa kalkarak, ayakta durma sürelerini uzatmaları veya bir, iki dakikalık kısa yürüyüşler yapmaları yeterli olacaktır.

Yoga ve Pilates: Yoga ve pilates gibi egzersizlerin diyaframı çalıştırarak akciğer kapasitesini artırıcı, solunum kaslarını güçlendirici etkileri olduğu saptanmıştır. Yoga egzersizlerinin bir diğer faydası otonom sinir sistemindeki sempatik sinir sistemi etkilerini baskılamasıdır. Bu şekilde hem hava yolları kullanımı daha iyi hale gelir, hem de stresle mücadele güçlenerek bağışıklık sistemi güçlenir.

Havalar ısınmaya başladı. Yakında sivrisinekler ortaya çıkar. Sivrisinekler hastalığın bulaşmasına neden olur mu?

Uzmanlara göre, yeni koronavirüsün sivrisinekler aracılığıyla bulaşabileceğini gösteren herhangi bir kanıt yok.

2012’de zatürre oldum ardından pnömoni emboli oldum ve sol ciğere küntleşmiş leke bıraktı. Sağ ciğerde de küçükken geçirmiş olduğum hastalık sebebiyle yine leke olduğu söylendi. Bunu da o zaman öğrendim. Ayrıca genetik test yapıldı. Faktör 5 hastası olduğum belirlendi ve 2020 ocak ayında akciğerde enfeksiyon oldu. Antibiyotik kullandım geçti. Sorum şu; faktör 5 ve eski küntleşmiş olan lekeler riskli midir bu virüs için? Ayrıca Ocak 2020’de akciğerden enfeksiyon geçirdim ama Kovid olabilir mi? Son olarak kovid geçirmiş kişi tekrar aynı hastalığa yakalanır mı?

Türk Toraks Derneği Okul Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Öncelikle daha önce zatürre geçirmiş olmak, akciğerinizde solunum fonksiyon kaybına sebep olmadığı sürece bu virüs için risk oluşturmaz. Solunum fonksiyon kaybınız olsa dahi bu kayıp ağır seviyede ise ancak risk oluşturur. Faktör 5 eksikliğine gelince, faktör 5 eksikliğini damarlarda tromboza yani tıkanıklığa eğilimi artırır. Bu faktör eksikliği virüse daha kolay yakalanmanıza sebep olmaz fakat yakalanırsanız hastalık daha ağır seyredebilir.

Bizlere sık gelen sorulardan biri de Aralık Ocak aylarında geçirmiş olduğum akciğer enfeksiyonları Covid-19 olabilir mi sorusudur. Benim şahsi görüşüm hayır çünkü eğer o dönemde bizde böyle bir enfeksiyon olsaydı, yoğun bakımlardaki veya servislerdeki yatışlarımıza yansırdı diye düşünüyorum.

Covid-19 geçiren bir hasta tekrar bu hastalığı geçirir mi sorusunu 3 gün önce sorsaydınız hayır derdim ama Güney Kore’de yaklaşık 100 hastada böyle bir durum bildirildi ancak hastalığı hangi şiddette geçirdikleri konusunda henüz tam bir bilgi yok. Bu nedenle ben bu hastalığı nasıl olsa geçirdim diyerek gerekli izolasyon ve hijyen önlemlerinden vazgeçmemek gerekiyor” uyarılarında bulunuyor.

Eşim 10 sene önce tüberküloz rahatsızlığı geçirmiş. Tedavisini olmuş. Riskli grupta mıyız ?

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Tüberküloz geçirmiş olmak bu hastalık için risk oluşturmaz. Ancak geçirilmiş tüberküloza bağlı akciğerde bronşektazi gelişmişse veya solunum fonksiyon kapasitesini etkileyecek kadar bir sekel (hasar) bırakmışsa evet böyle bir durumda bu hastalık risk oluşturabilir” diyor.

Gözlük kullananlar için maske takmak oldukça güç. Bu konuda hem pratik hem de hijyen açısından öneriniz var mı?

İstinye Üniversite Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Hüseyin Şimşek, “Maske kullanırken gözlüğün buğu yapmaması için maskenin üstünün telli olan modelleri tercih edilmeli. Yukarıya doğru hava çıkışının olmaması için buruna ve yanağa oturmalı maske. Kulak arkasından bağlamalı maskelerde ise ikinci bir lastik oluşturularak maskenin tam oturması sağlanabilir. Öte yandan küçük bir peçete katmanı konulup yukarı hava çıkışı engellenebilir. Buğu gideren antifog spreyler optikçilerden alınabilir. Sabunla gözlüğün camını silip sonra da ıslak mendille temizlemek ya da tıraş köpüğü ile gözlüğün silinmesi buğu oluşumunun önüne geçebilir” diye konuştu.

Alerjik astım hastasıyım. Veteriner kliniğinde hayvan bakımında çalışıyorum. Onların temizliği, yemeği vs. hayvanlardan koronavirüs kapma ihtimalim var mı, risk nedir?

Manisa Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Doç. El Dr. Yavuz Havlucu, “Öncelikle, hayvanlardan gösterilmiş bir bulaş şu ana kadar bildirilmiş değil. Öncelikli olarak insanlarla olan temas ve izolasyon kurallarına dikkat etmeniz önceliklidir. Bunun yanında astım hastalığınızın olması (eğer ağır astım iseniz) koronavirüs enfeksiyonu bulaştığında hastalığı daha ağır geçirebilirsiniz. Burada unutulmaması gereken birşey daha var ki, astım hastalığının şikayetleri ile (öksürük, nefes darlığı gibi) koronavirüs enfeksiyonunun şikayetleri benzeyebilmektedir. Eğer nazal semptomlarınız ön plandaysa bunun astım ve buna eşlik eden saman nezlesi ile ilişkili olabilir. Covid-19 ile solunumsal alerjik hastalıkların semptomlarını karşılaştıracak olursak: 1. Covid -19 virüslerle bulaşan üst ve alt solunum yollarında semptomlara yol açmaktadır. Saman nezlesinde ise neden alerjiktir. (polen, ev tozu, küf, mantar, tüy)

2. Covid -19’da hasta olan bir bireyden bulaşma olur. Saman nezlesi bulaşıcı değildir.

3. Her ikisinde de aile öyküsü önemlidir. Covid -19 da ailede covid-19 ‘lu bireyle olması, saman nezlesinde ise ailesinde alerji öyküsünü sormak gerekir.

4. Belirtilerden Covid-19 ateş, boğaz ağrısı ön plandadır. Saman nezlesinde ise burun tıkanıklığı, hapşırma, burun tıkanıklığı ön plandadır. Her iki hastalıkta da koku almada kayıp görülebilir.

5. Saman nezlesi olan kişinin öyküsünde atopik dermatik, astım, alerjik rinokonjuntivit ile birliktelik sıktır. Covid -19 da akut başlangıçlıdır ve altta yatan bir alerji öyküsü yoktur. Bu dönem içerisinde mevcut hastalığınızın tedavisini aksatmamanız ve bu hastalıktaki en önemli yaklaşım olan temas ve izolasyon kurallarına uymanız en önemli yaklaşımdır” diyor.

İlaç kullanmayan tiroid hastaları da kronik hastalar gibi risk grubunda mı?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği’ne göre, koronavirus infeksiyonu yeni bir hastalık olduğu için, tiroid hastalığı olan kişileri nasıl etkilediğine ilişkin çalışmalar hali hazırda bulunmamaktadır. Şu an için hastalığın seyrini kötüleştirdiğini düşündürecek bilimsel bir veri yok. Genel önerilere uymak tiroid hastaları için de yeterli olacaktır. Tiroid hastalıkları için kullanılan ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatmaz. Genel olarak tiroid hormon tedavisi alan hastalarda kontrol tarihi, ileri tarihlere ertelenebilir ancak antitiroid ilaç kullananlarda zamanında ölçüm yapılarak ilaç dozu ayarlamak gerekebilir. Kesin kararı hekiminiz verecektir, hekiminizi arayarak öğrenebilirsiniz.

Hepatit B hastasıyım. Ekim ayında karaciğerden biyopsi oldum. Kronik başlangıcı dediler ve ilaç kullandım. En son vakalar çıkmadan önce kan vermiştim. Sonuçlarım için doktorumla telefonda görüştüğümde hbsag negatif görünüyor ama tedaviye devam edeceğiz dedi. Karaciğerim iyi durumdaydı ama alt ast hiç yükselmedi. Yağlanmam yok. Şu an hepatit ilacı kullanıyorum günde 1 kez ve kemik erimesi ilaçları kullanıyorum. 32 yaşındayım. Riskim nedir sizce?

Hepatit B taşıyıcılarında risk bildirilmemiştir.

Hipofiz veya böbrek üstü bezi yetmezliği olanlar koronavirüsten korunmak için ne yapmalı?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği’ne göre, bu kişilerde korona enfeksiyonuna yakalanma riski toplumun genelinden daha fazla değil. Alınan kortizon tedavisi kesilmemeli. Ateşiniz yükseldiğinde veya solunum yolu şikayetiniz olduğunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.

Hekimler sürekli “Bol su için” deyip duruyorlar. Fakat bazı hekimler de “Bol su içerek virüsleri yok edemezsiniz, sadece sık sık tuvalete gidersiniz” diyorlar. Hangisi doğru? Bol su içelim mi, içmeyelim mi? Ayrıca “bol su” ne demek, ölçüsü nedir bunun? Evde virüs taşıyan kimse yok. Herkes karantina koşullarında… Kimse dışarı çıkmıyor. Buna rağmen ikide bir elleri yıkamak, delirmiş gibi yüzeyleri dezenfekte etmek gerekiyor mu? Eve geldik. Hemen kıyafetlerimizi değiştirip kendimizi acilen banyoya atıp duş mu alacağız? Kimi ‘Böyle yapın’ diyor, kimi de ‘Gerekmez’ diyor.

Türk Toraks Derneği Solunum İnfeksiyonları Çalışma Grubu Başkanı Doç. El Dr. Cenk Babayiğit, cevaplıyor:

1- Kişi hastalandığında, hele bu hastalıkla ateşle seyreden bir hastalıksa, iştahsızlık ile birlikte yüksek ateş: yeterli sıvı alımını, vücudun sıvı dengesini korumayı daha bir gerekli ve önemli kılar.

2- Sağlıklı bir erişkinde günlük 2-3 litre sıvı alımı yeterlidir. Bu sıvı miktarının çay, kahve ve diğer sıcak-soğuk içeceklerden ziyade su ile karşılanması daha iyidir. Ancak kişide kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon gibi kimi hastalıklar varsa sıvı alımının fazla olması sakıncalı olabilir. Böylesi kişilerde bol sıvıdan ziyade yeterli sıvı alımına dikkat edilir. “Yeterli”nin miktarını da böbrek fonksiyonları, birlikte ateşli bir hastalık olup olmaması ile kişisel özellikler belirler.

3- Ateşle seyreden koronavirüs enfeksiyonunun da dahil olduğu hastalıklarda azalmış olabilen susama hissi, ateş ve terleme nedeniyle vücuttan artan su kaybı, su içilerek yerine konulmazsa böbrek fonksiyonlarını bozabilir. Üstelik korona enfeksiyonu gibi bazı hastalıklar böbrek fonksiyonlarını da bozabilmekte, akut böbrek yetmezliğine de neden olabilmektedir. Bütün bu faktörler birleşince bu hastalarda vücudun sıvı dengesi ve yeterli su içimi daha bir önem kazanmaktadır.

4- Hijyen ve kişisel temizliğin her zaman en önemli bileşenleri el ve vücut temizliğidir. Yaşadığımız korona salgınında hastalık etkeni virüsün çeşitli yüzeylerde farklı sürelerde canlı kalabildiği ve bu yüzeylerle temas eden eller ve vücuda bulaşabildiği, bu şekilde de hastalığa neden olabildiği dikkate alındığında en başta ellerimizi uygun şekilde yıkama en basit ve önemli hijyenik eylemdir. Dışarıdan eve girildiğinde ellerin yıkanması önemlidir. Evde covid veya diğer bir bulaşıcı bir hasta bulunmadığı sürece el yıkamanın sıklığını günlük hijyen gerekliliği belirler (yemeklerden önce ve sonra, tuvalet ihtiyaçlarından sonra, temizlik işlerinden sonra gibi). Duş-banyo yaparak vücut temizliğinin mümkün ise her gün yapılması genel bir hijyen önerisi olmakla birlikte, bu işlemin içinde bulunduğumuz salgın günlerinde eğer hastane veya diğer sağlık tesislerinde, kapalı ve kalabalık ortamlarda bulunulmuş ise eve gelindiğinde ilk fırsatta yerine getirilmesi uygun olacaktır. Açık havada veya kapalı ortamda 15 dakika gibi kısa süre sosyal mesafeyi koruyarak bulunmuş olmak eve girer girmez vücut temizliği yapmayı gerektirmez.

5- Dış ortamdan eve girildiğinde elbiselerin değiştirilmesi mutlak bir gereklilik olmamakla birlikte bir hastanede/sağlık tesisinde korona (veya herhangi bir diğer enfeksiyon) şüphesi taşıyan hastalarla temas eve gelindiğinde üzerimizdeki elbiselerin çıkarılarak yıkanmasını gerektirir.

Eşim 9 gün Covid-19 pozitif olarak tedavi gördü ve salı günü hastaneden taburcu oldu. Şu an evdeyiz ve maskeyle dolaşıyoruz. 3 yaşında kızımız var şu an anneannesinde. Çocuğumuzu ne zaman almalıyız. Çocuk çok bunaltıyor ne yapmalıyız?

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Bölümü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. El Dr. Zafer Kurugöl, “Geçmiş olsun. Ev içindeki izolasyonu taburcuolduğunuz günden itibaren 14 gün sonra sonlandırabilirsiniz. Yani, taburcu olmanızdan itibaren 3 gün geçtiğine göre kızınızı bugünden itibaren 9gün sonra görebilirsiniz. Zor bir durum, ama sevdiklerimiz için katlanmak zorundayız. Bu arada, virus dışkı ile de daha uzun bir süre atılabiliyor, bu nedenle tuvaletleri en az 1 ay süreyle her gün iki kez çamaşır suyu ile temizlemenizi, çocuğunuzla 1 ay sonrasına çok sıkı temas kurmamanızı (kucağınıza almamanızı, öpmemenizi) öneririm” diyor.

Hipotiroidi hastasıyım. Koronavirüse yakalanma riskim daha mı yüksek?

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği’ne göre, böyle bir bilgi yok. Yakın tarihte kontrol randevunuz varsa ve kendinizi iyi hissediyorsanız gitmeyin. İlaçlarınızı önerildiği gibi kullanın.

16 yaşındaki kızımın ateşi var. Boğazı hafif şiş doktora götürmeme gerek varmı?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Ümit Arman Eşref, “Hafif soğuk algınlığı şikayetleri için doktora götürmenize gerek yok, ateş veya solunum sıkıntısı varlığında götürebilirsiniz” diyor.

6 yaşında Down sendromlu bir kızım var. Kalp kapağında kaçak var bizim için risk nedir?

Kalp kapağındaki kaçağın derecesi ve hangi kapakta olduğu önemli. Ayrıca bunun için ilaç kullanıp kullanmadığı da değerlendirilmeli. Risk değerlendirmesi çocuk kardiyoloji tarafından yapılmalıdır.

Ben kalpten Atrial Septal Defekt (ASD) kapama operasyonu geçirdim. Acaba ASD hastaları da risk grubunda mıdır?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Tuncay Altın, “ASD (atrial septal defekt) erişkin yaş grubunda en sık görülen doğumsal kalp defektidir. ASD günümüzde defektin büyüklüğü ve anatomik yerine göre ya girişimsel yöntem olan ASD kapama cihazı ile ya da operasyon ile tam başarı ile bu defekt kapatılabilmektedir. Bu nedenle Başarılı ASD kapatma operasyonu geçiren hastalar risk gurubunda değildir” diyor.

Alerji ile koronavirüs semptomları arasındaki fark nedir?

Grip, nezle ve alerjik rinit gibi hastalıkların belirtileri koronavirüse benzeyebilir. Alerjisi olan kişilerde nefes darlığı, burun akıntısı, boğaz ağrısı belirtileri olabilir. Koronadan ayıran özellik ateştir. Alerjik öksürüklerde, hapşırıklarda ve boğaz ağrılarında ateş görülmez. Bu nedenle ateş olmadığında endişelenmemelisiniz. Ancak nefes darlığı ve öksürüğe ateş de eklenirse Alo 184 Koronavirüs Danışma Hattı’nı arayarak bilgi almalısınız.

Sıcak içecek içmek koronavirüsü öldürür mü?

Sıcak içeceklerin koronavirüsü yenmede etkili olduğu iddiası yanlış. Aksine aşırı sıcak içecekler koruyucu epitel tabakayı ve önleyici bağışıklık salgılarını tahrip ettiğinden yarardan çok zarar verir.

2 yaşındaki çocuğumun aşısının yapılması gerekiyor ama sokağa çıkma yasağı geldi. Sağlık ocağı ‘Biz yaparız ama aşının yapıldığını bildirdiğimiz de sokağa çıkma yasağı çıkacak karışımıza’ diyor. İzni nasıl alacağız?

Çocuğunuzun aşısını ihmal etmemeniz öneriliyor. Aşının yapılmaması yeni salgınlara zemin hazırlar. Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu durumu şöyle yorumluyor: “Aile hekimliğinin ana görevi olan koruyucu sağlık hizmetleri aksatılmadan devam ediyor. Aile sağlığı merkezlerinde bebek, çocuk aşılama hizmetleri aksatılmadan devam etmektedir. Bu süreçte aşı takvimine göre veliler bilgilendirilmekte ve belirli günlerde aşılamalar yapılmaktadır. Aşı zamanını takip eden veliler mutlaka aike hekimi ve aile sağlığı çalışanları ile irtibata geçerek en uygun saatte ASM’ye başvurabilirler.”

Saç kurutma makinesi koronavirüsü öldürür mü?

Koronavirüs hücrelere tutunup içlerine giriyor. Bu nedenle dışarıdan herhangi bir ısı müdahalesi işe yaramaz.

Aylar öncesinde benzer semptomlarla rahatsızlanan bireyler olarak şüpheyle Covid-19 testi yaptırmak istediğimizde sağlık kurumlarının tutumu nasıl olur ve bu testte bağışıklık kazanılıp kazanılmadığı, geriye dönük hastalık tanısı yapılabilir mi?

Yapılabilir, Covid hastanesinde test yapılmasında fayda var.

Koronavirüsün kilo ile ilgili bir alakası var mı?

Uzmanlar, kilo almanın bağışıklık sistemini düşürdüğünü söylüyor. Koronavirüse karşı mücadelede ise bağışıklık sisteminin güçlü olması önemli rol oynuyor. Herhangi bir sağlık sorununuz yoksa, kilo kontrolü, sağlıklı beslenme, hareketli bir yaşam ve düzenli uyku ile koronavirüs riskini azaltabilirsiniz.

Daha önceden zatürre olan bir insan korona olmuşsa, önceden olan zatürre ne kadar etkiler, benim ciğerlerim daha mı zayıf?

Önceden geçirdiği zatürre hastalığı tedavi edilmişse ve hasar bırakmamışsa diğer insanlar kadar risk taşırsınız. Eğer hasar bırakmışsa, risk faktörünüz artar.

Hamileyim. Hamileyken Covid-19 tedavisi nasıl yapılır?

Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. El Dr. Deniz Ulaş, yorumluyor: “Covid-19 tanısı almış gebelerin tedavisi gebe olmayanlarla aynıdır. Sadece Covid-19 pozitif hamilelerin takip ve tedavisinin, gerekiyorsa doğumunun 3. basamak hastanelerde yapılması gerekir. Hastanede perinatolog, yeni doğan uzmanı, yoğun bakım uzmanı, enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve doğum anestezisti de bulunmalıdır. Takip ve tedavinin negatif basınçlı izolasyon odalarında yapılması önerilmektedir. Gebede Covid-19 tedavisi; enfeksiyonun kontrol altına alınması, oksijen tedavisi, fazla sıvı yüklenmesinden kaçınılması, ampirik antibiyotikler, bebeğin kalp seslerinin ve sancının takip edilmesi, gerekirse mekanik ventilasyon ve doğum zamanlamasının doğru yapılmasını kapsamaktadır. Akciğer tomografisi normalde gebelikte çekilmez ama Covid-19 şüphesi varsa tomografinin çekilebileceği önerilmektedir.”

Hamilelikte koronavirüs bebeğe bulaşır mı?

Koronavirüslü gebe vakası çok az olduğu için bu konu ile ilgili net bir bilgi yoktur. Ama anneden bebeğe plasental yolla anne karnında bulaşması pek mümkün görünmemektedir. Çin’de yapılan çalışmalarda Covid-19 pozitif gebelerin amnion sıvısından, kordon kanından, yenidoğan bebeğin boğazından ve anne sütünden alınan örneklerde koronavirüs tespit edilememiştir.

Yeni koronovirüs enfeksiyonu doğum şeklini etkiler mi?

Hayır. Koronavirüs enfeksiyonu doğum şeklini etkilemez. Sezaryen eğer tıbbi olarak ihtiyaç varsa yapılmalıdır. Ayrıca normal doğum sırasında vajinal salgılarla bebeğe bulaşma olmadığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.Şimdiye kadar Covid-19’lu 32 gebe literatürde bildirilmiştir. 32 hastanın 15’inde erken doğum görülmüştür. 32 Covid-19 pozitif gebenin 27’si sezaryenle, 2’si vajinal yolla doğum yapmıştır.

Şiddetli öksürük sonrası balgam geliyor ama diğer belirtiler yok. Acaba sıkıntı mı?

Bir doktor muayenesinden geçmenizde fayda var. Göğüs hastalıkları uzmanına görünmelisiniz.

36 yaşındayım, 2 yıldır kronik astım hastasıyım. Sigara hiç kullanmadım acaba bende mi en riskli gruptayım?

Evet, astım hastaları riskli gruptadır.

3 aylık hamileyim dikkat ediyorum koronaya yakalanmamaya ama yakalanırsam ne gibi bir süreç beni bekliyor? Bebeğimi kaybetme riskim ne kadar, hamileler üstündeki etki nelerdir?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. El Dr. Gökçen Erdoğan, “Endişenizi anlıyorum, bilimsel dünyada yapılan çalışmalar bu konuda hem yetersiz hem az maalesef. Bu çalışmalar üzerine değerlendirildiğinde ise bebeğe geçiş sadece bir makalede gösterilmiş. Yani geçiş hala netlik kazanmadı. Gebe olarak yapmanız gereken tek şey virüsün size geçmesini önlemek, hem hijyen kurallarına hem de fiziki izolasyona dikkat etmek olmalı” diyor.

Aralık 2019’da ateş, halsizlik ve balgamlı öksürük şikayetleriyle hastaneye gittim. Zatürre başlangıcı olduğu söylendi ve o tarihten Nisan 2020 tarihine kadar 2 kutu antibiyotik ve grip ilaçları kullandım. Son olarak 2020 Mart ayından beri 4 günlük koku ve tat alamama, devamlı hafif ateş ve burun tıkanıklığı, arada öksürük yaşıyorum. Kas ve sırt ağrılarım da oluyor. 20 gündür evdeyim ve kendi imkânlarımla iyileşmeye çalışıyorum. Bu bahsettiğim belirtiler sonrasında koranavirus olma ihtimalim nedir? Evde iyileşmemi hızlandırmam için ne gibi önerileriniz olur?

Koronavirüs olma ihtimali var. Öncelikle hastanede test yapılması gerekiyor. Bahsettiğiniz belirtilerde koronavirüs riski var.

Bende orta şiddetli sedef var. Sedef hastalığı olan kişiler risk grubunda mı?

Türk Dermatoloji Derneği’ne göre, sedef hastalığı başta olmak üzere dermatoloji alanında çok sayıda hastalık için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılmaktadır. Doğal olarak bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan hastalarda koronavirüs nedeniyle bazı çekinceler yaşanmaktadır. Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçları kullananlar riskli grupta yer almaktadır. Ancak sedef hastalığı için ismi geçen ilaçların kesilmesi durumunda hastalığınız tekrarlayabilir. Şu ana kadar bu ilaçları kullanan hastalarda Covid-19 enfeksiyonunun daha sık görüldüğü veya daha ağır seyrettiği ile ilgili bilimsel bilgi bulunmamaktadır. Covid-19 enfeksiyonu yönünden ek bir risk taşımayan hastalar ilaçlarını kullanmaya devam edebilir. Bu konudaki çekinceleriniz veya özel durumlarınız için hekiminizle görüşmeniz önerilir.

Kronik bronşit risk faktörü nedir?

Bronşit, astım gibi kronik akciğer hastalıkları risk faktörü arasında yer alır. Evde kendinizi izole etmeniz, sosyal mesafeye uymanız ve kalabalık ortamlarda bulunmamanız önerilir. Sağlıklı beslenme, egzersiz yapma ve düzenli uyku kurallarına dikkat ederek bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.

Genel temizlik yapılmış bir evimiz var. Evden çıkmıyoruz fakat evde iki çocuk olmasına karşın evde genel temizliğe o kadar özen gösteremiyoruz ve Ev çok dağılıyor. Genel hijyen kuralları maalesef özen gösterilmiyor. Virüs kapma olasılığımız yine var mıdır?

Hijyen kurallarına uyalım, evden çıkmayalım.

Doğuştan kalbimde delik vardı bunun için çocuk yaşta iki kez ameliyat geçirdim. Şu an 34 yaşındayım çok küçük bir üfürüm kaldığı söylendi. En son 1 yıl önce yine kalp çarpıntıları yüzünden ventriküler prematür depolarizasyon tanısı konuldu ve bir ilaç verildi. Aynı zamanda hiperprolaktinemiden dolayı da ilaç kullanıyorum. Kovid-19 açısından riskli grupta mıyım?

Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. El Dr. Ertuğrul Okuyan, “Yaş grubunda bulunan normal insanlardan daha fazla bir riske sahip değilsiniz, merak etmeyin” diyor.

Koronavirüs suyla vücuda geçer mi? Örneğin banyo yaparken buruna giren sudan virüs kapabilir miyiz?

Hayır, kişiler, hastaların öksürme, hapşırma veya konuşmaları esnasında damlacıkların etrafa saçılmasıyla ya da hasta kişilerin temas ettiği yüzeylere temas edilmesi sonucunda enfekte olabilir.

Emzirme dönemindeyim, bebeğime geçirme riskim var mı?

Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri (CDC)’nin açıklamasına göre; bebeğinizi önlemlerinizi aldıktan sonra beslemeniz önerilir. Eğer hastalık belirtileri taşıyorsanız bebeğinizi kucağınıza alacağınız ya da emzireceğiniz zaman el hijyeninizi sağlayabilir, emzirme esnasında N95 maske takabilirsiniz. Ancak bebeğe sağdığınız anne sütünü vermek istiyorsanız yine el hijyeninizi sağlamalısınız. Süt pompasına ve şişeye dokunmadan önce ellerinizi yıkadığınızdan emin olun. Kullanımın ardından süt pompasını sıcak su ve sabunla yıkayın.

Benim şiddetli baş ağrım var, çok şükür öksürük ve ateşim yok. Bazen hapşırık var, bahar ayındaki polenden mi bilmiyorum, korkmalı mıyım?

Hayır, koronavirüs açısından korkmanıza gerek yok. Dile getirdiğiniz şikayetler koronavirüs semptomları arasında yer almıyor.

Ben karantina sürecine uyuyorum fakat aynı kattaki komşularım hala misafir ağırlamaya devam ediyor. Bu bizim karantinamızı nasıl etkiler?

Temasa geçmediğiniz sürece sizin için risk teşkil etmez.

Astım hastasıyım ayrıca tüberküloz tedavisi gördüm fakat şu an özel bir hastanede yoğun bakımda Kovid-19 bölümündeyim. Ne yapmalıyım?

Türk Toraks Derneği Başkanı Prof. El Dr. Hasan Bayram, “Tüberküloz tedavisi yapılmışsa sorun yok. Astım tedavisini de aynen sürdürmeli. İhtiyacı varsa ilaçları artırılabilir. Kovid-19 için verilecek tedaviye engel değil” diyor.

Antidepresan kullananlar risk grubunda mı?

Antidepresan kullananlarda koronavirüs riskinin arttığına yönelik bir bilgi paylaşılmamıştır.

Eşimde alerjik astım başlangıcı var. Alerjik astım kronik bir hastalık mıdır yoksa diğer astım hastalığına istinaden daha hafif midir? Koronavirüse karşı risk grubunda yer alıyor mu?

Astım tipleri arasında fark yoktur. Bütün kronik hastalıklar riskli ama astımlılar sanki diğerlerine göre daha az etkileniyorlar, bu sadece bir gözlem, araştırma sonucu değil.

Epilepsi hastaları nasıl korunmalıdır? Bu virüse karşı gibi önlemler almalı?

Türk Epilepsi ile Savaş Derneği’ne göre, epilepsili hastanın Kovid-19 hastalığına yakalanma riski genel topluma göre daha fazla değildir. Herkesin aldığı önlemleri almanız yeterlidir.

Şirketimiz iki hafta önce kısa çalışma ödeneğine başvurdu ancak şirketin muhasebe elemanları kısa çalışma uygularken diğerleri uygulamıyor. Sorduğumuzda ise daha onay gelmediğini söylüyorlar. Bu ödeneğin uygulanmaya başladığı işçilere de İŞKUR tarafından haber veriliyor mu? İşlerin tatil edildiği dönemde böyle bir imkan varken çalışanlar öncelikle yıllık izinleri kullanmaya yöneltiliyor.

Kısa çalışma başvuruları sadece işveren tarafından yapılmakla birlikte ödemeler doğrudan işçiye yapılmaktadır. Bir iş yerinde zorlayıcı sebeple işin durdurulması halinde işveren, ilk hafta ücretin yarısını ödemek zorunda. Tamamını ödeyip ödememek işverenin inisiyatifindedir. İşverenin kısa çalışma başvurusu uygun bulunursa, gerekli koşulları sağlayan işçilere, tatil uygulamasının ikinci haftasından itibaren kısa çalışma ödeneği verilir.

Şu ana kadar hiçbir iş yerinde ödenek verilmedi. Öncelikle iş müfettişleri, iş yerinizde kısa çalışma başvurusuna onay verecek. Bu onayın ardından, son 3 yılda 450 prim günü bulunan ve son 60 gündür hizmet akdi ile çalışmakta olan kişilere ödenek verilecek. Kısa çalışma ödeneği normalde her ayın 5’inde ödenir. Mart ayında kısa çalışma yapmış olanların ödemelerinin, 5 Mayıs tarihi beklenmeden öne çekilmesi ihtimali bulunuyor.

Sebze ve meyveleri nasıl yıkamalıyız?

Sebze ve meyveler genel hijyen koşullarına uygun olarak yıkamak yeterlidir. Sebze ve meyveleri önceden sirkeli suda bekletmek ve akan suyun altında yıkamak yeterli olacaktır.

8 aylık hamileyim ve kronik rahatsızlığım var. Kontrollere giderken veya doğum yaptıktan sonra sağlık personelinden veya hastane ortamından ben veya bebeğim virüs kapabilir mi?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. El Dr. Gökçen Erdoğan, “Hastanedeki sağlık personeli, hemşire, ve doktorlar gebelik takiplerinde ve doğum sürecinde bulaş olmaması adına teorik ve pratik tüm bilgiye sahipler. Kaldı ki virüs pozitif olan bir kişi zaten çalışamaz” diyor.

İmmün tam olarak nedir? Yükseltmek için tam olarak neler yapılabilir, en etkili yol nedir?

İmmün, bağışıklık anlamına gelir ve immün sistemi yani bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için sağlıklı beslenmeli, uyku düzenine dikkat edilmeli, hareket edilmeli.

Sigara içmek koronavirüs riskini artırır mı?

Yeşilay’dan yapılan açıklamada sigara kullanımının koronavirüs riskini 14 kat artırdığı belirtiliyor.

Ben Kovid-19 rahatsızlığını hafif semptomlarla atlattığı mı düşünüyorum. Plazma tedavisi için donör olmak istiyorum. Uygun mudur?

Gerçekten covid-19 rahatsızlığını geçirdiğiniz testlerle gösterilirse donör olabilirsiniz. Kızılay’dan bilgi alabilirsiniz.

Kovid-19 egzersizle önlenebilir mi?

Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Görevlisi Doç. El Dr. Korkut Ulucan, son günlerde dünya gündeminin ilk sırasını oluşturan Covid-19’un tedavisinde ve engellenmesinde de egzersizin önemli olduğu söylüyor.

Doç. El Dr. Ulucan, “Düzenli egzersiz, immün sistemimizin çalışmasına olumlu yönde etki yapar, daha etkili çalışmasını sağlar. Kısaca düzenli egzersiz güçlü immün sistem demektir. Özellikle hastalığın engellenmesinde düzenli yapılan egzersiz oldukça önemlidir. Hastalığın tedavisinde de etkisinin olacağı muhakkak, ancak hekiminin uygun göreceği egzersizler tedavi sürecinde tercih edilmeli. O yüzden uygun beslenmenin yanında her gün egzersiz de yapmak gerekiyor, tabii ki evde yapmak gerekiyor, dışarıda değil. Bununla ilgili birçok spor derneği veya uzmanlar evde yapılabilecek egzersiz programlarını sosyal medyada paylaşıyor.”

Virüs taşıyan bir kişiden herhangi bir şekilde başkasına bulaşma olduysa bulaşan kişi bu semptomları kaç gün içerisinde hissedebiliyor?

Virüsle karşılaştıktan sonra genellikle 2 gün içinde belirtiler ortaya çıkar ama bu süre 14 güne kadar uzayabilir.

Hafif semptomlarla koronavirüsü atlatıyorum. Plazma tedavisi benim için uygun mu?

Hayır, uygun değildir. Plazma tedavisi ağır hastalarda özellikle yoğun bakım hastalarında uygulanır.

Marketten aldığımız kimi ürünleri direkt buzluğa atıyoruz. Virüs plastik yüzeylerde en fazla üç gün yaşar deniliyor. Bu süre buzlukta değişir mi?

Yapılan çalışmalara göre, düşük sıcaklıklar koronavirüsün hayatta kalma süresini uzatıyor. Bir araştırma, 4 derecede bırakılan virüslerin üçte ikisinin 28 gün hayatta kaldığını göstermiştir. Bu nedenle ellerinizi ve ürünlerinizi yıkamak önemlidir. Ayrıca, onaylanmış dezenfektanları kullanarak yüzeyleri temizlemelisiniz.

Hepatit B taşıyıcısı koronavirüs açısından risk grubunda mı?

Hepatit B taşıyıcılarında risk bildirilmemiştir.

Kanser bile insanı 6 ay yada daha uzun bir sürede öldürüyor fakat koronavirus insanı 10 ila 15 gün arasında öldürüyor. Bu kadar tehlikeli bir vebadan korunmak için en püf nokta hangisidir?

Dışarıya çıkmamaya çalışın, çıkmak zorunda kalırsanız maske takın. El temizliğinize dikkat edin ve ellerinizi en az 20 saniye su ve sabunla yıkayın. Ellerinizi yıkamadan ağız, burun veya gözlerinize dokunmayın. Hasta insanlarla temastan kaçının. Hasta insanlarla temas ettikten sonra ellerinizi yıkayın. Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Beslenmenize dikkat edin, spor yapın ve uyku düzeninize dikkat edin.

Epilepsi hastaları risk grubunda mıdır?

Türk Epilepsi ile Savaş Derneği’ne göre, epilepsili hastanın Kovid-19 hastalığına yakalanma riski genel topluma göre daha fazla değildir. Herkesin aldığı önlemleri alması yeterlidir. Epilepsi hastalığı için kullanılan ilaçlar enfeksiyonlara yatkınlığa neden olmaz, bağışıklık sistemini zayıflatmaz.

Alerji ilacı kullanmak koronavirüs için bir dezavantaj mıdır?

Bilindiği kadarıyla şu anda bir dezavantajı yok.

Türkiye’de iyileşenler gerçek anlamda eski sağlığına dönüyor mu?

Tam şifa olmuşsa, eski sağlığına dönmüştür kabul ediliyor. İyileşenler de 14 gün daha kontrol altındalar. Aralarda testleri tekrar ediliyor.

Bulaşıcılık kan gruplarına göre farklılık gösteriyor mu veya daha dirençli olan kan grupları var mı?

Bilindiği kadarıyla kan gruplarıyla ilgili bir durum yok. Önemli olan kronik rahatsızlığın olmaması, sürekli kullanılan bir ilaç olmaması ve immün sistemini etkileyecek bir ilaç kullanılmaması.

Evin içinde bulaşma riski var mı? Biz kalabalik bir aileyiz, 7 çocuk ve eşimle birlikte 9 kişiyiz, risk var mı?

Dışarıyla temas halinde değilseniz büyük bir risk yok ancak dışarıyla temas eden kimsenin evde de maske takması öneriliyor.

Bende elim ve ayağımda uyuşma hissi oluyor. Bunun Kovid-19 ile alakası var mı?

Koronavirüsün genel beliritleri arasında öksürük, ateş, yorgunluk ve nefes almada zorluk görülüyor. Bildirilen belirtiler arasında uyuşma belirtilmemiştir.

41 yaşımdayım. 1998 yılından beri tek böbrekle yaşıyorum. Virüs benim için ne kadar risk teşkil ediyor?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Herhangi bir ilaç kullanıyorsanız risk faktörü mevcuttur. Ama herhangi bir ilaç kullanmıyorsanız hepimiz gibi aynı riski taşıyorsunuz. Herhangi bir üre, kreatin değerlerinde bir sorun yoksa kronik hastalık kategorisine girer risk faktörü mevcuttur” diyor.

Tiroid hastaları risk grubuna girer mi?

Koronavirus enfeksiyonu yeni bir hastalık olduğu için, tiroid hastalığı olan kişileri nasıl etkilediğine dair çalışmalar henüz yok. Ancak hastalığın seyrini kötüleştirdiğini düşündürecek bilimsel bir veri yok. Genel önerilere uymak tiroid hastaları için de yeterli olacaktır.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği’ne göre; tiroid hastalıkları için kullanılan ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatmıyor. Genel olarak tiroid hormon tedavisi alan hastalarda kontrol tarihi, ileri tarihlere ertelenebilir ancak antitiroid ilaç kullananlarda zamanında ölçüm yapılarak ilaç dozu ayarlamak gerekebilir. Kesin kararı hekiminiz verecektir, hekiminizi arayarak öğrenebilirsiniz.

Koronavirüs şikayeti olmayan kişilerden bulaşabilir mi?

Hafif öksürüğü olan ancak kendisini hasta hissetmeyen kişilerden koronavirüs bulaşabilir.

Koronavirüs kargodan gelen paketlerle bulaşır mı?

Bu zamana kadar kargodan gelen bir paketten koronavirüse yakalandığı açıklanan bir vaka bildirilmedi. Ancak temkinli olmakta yarar var. Bu nedenle dışarıdan gelen paketi dikkatli bir şekilde aldıktan sonra, kullanmadığınız bir odada 5-6 saat bırakabilirsiniz.

Elde yara ya da kesik yoluyla virüs bulaşır mı?

Koronavirüs öksürme ve hapşırma gibi solunum yolu rahatsızlığı belirtileri gösteren kişilerden veya etrafa yayılan küçük damlacıklara temas yoluyla geçer.

Gençlerde ve yaşlılarda koronavirüs belirtileri aynı mı yoksa farklı mı?

Bulgular kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Herhangi bir bulgu vermeyen kişiler de söz konusu. Ancak koronavirüsün en sık karşılaşılan belirtileri şöyle; ateş, öksürük, nefes darlığı. Şiddetli olgularda ise zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği.

MS (multiple Skleroz) hastaları risk grubunda mı? Koruyucu önlemler anlamında ayrıca bir şey yapmamız gerekir mi?

Nöroloji Uzmanı Dr. Kaan Kayahan, “Multipl Skleroz kendi başına SARS-nCOV2 (Corona Virus) enfeksiyon riskini artıran bir hastalık değildir. Ancak hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkması muhtemel hareket güçlüğü, yutma bozukluğu, beslenme yetersizliği ve akciğer kapasitesinde azalma gibi klinik tablolar her türlü enfeksiyonda olduğu gibi SARS-nCOV2 enfeksiyonu için de yakalanma riskinde artış ve hastalık seyrinin şiddetli olması ihtimallerini gündeme getirmektedir.

Multipl Skleroz hastalarının kullanmakta olduğu savunma sistemini modüle eden ilaçlar ve SARS-nCOV2 enfeksiyonu açısından ise 3 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan uluslararası uyarılar var. Bazı ilaçların kullanımına devam edilmesinde sakınca bulunmazken, bazı ilaçlar ise savunma sistemi hücrelerinde sayısal azalmaya yol açtıkları için düşük ila orta şiddette risk artışına neden olmaktadır. Bu nedenle hastaların doktorları ile temasa geçmesi önerilir. Kortizon kullanımı gerektiren atak dönemlerinde tedavinin fayda/zarar oranının doktor tarafından dikkatle gözden geçirilmesi ve zorunlu ise ciddi izolasyon/sterilizasyon şartları altında kullanılması önerilir” diyor.

6.5 aylık hamile eşim ve 22 aylık çocuğumla evdeyiz. Eşim ve çocuğum 22 gündür ben ise 19 gündür kimseyle yan yana gelmedik. İki kez çöp atmak için dışarı çıktım. Dışarıdan market siparişleri geldi, onları bile yıkayarak poşetlerini çöpe atarak yerleştirdim. 3 haftadır eşimde ve bende kuru öksürük, boğaz ağrısı, grip gibi semptomlar var. Öksürüğüm 1-2 gün geçiyor, sonra yine başlıyor. Eşimde de aralıklı öksürükler devam ediyor. Sadece gündüzleri öksürük var. Ateş problemimiz yok. Bunca önleme rağmen herhangi bir sıradan üşütme, nezle, grip vb. hastalık bu kadar uzun sürer mi? Hamileler için ateşi illa beklemek mi gerekir yoksa öksürüğün daha kötüye gitmesi mi gerekir?

Çankaya Yaşam Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. El Dr. Özlem Oğuz Güngör, “Bulgular her zaman tipik olmuyor. Çok fazla asemptomaktik (bulgu vermeyen) durum söz konusu. Ateş yoksa solunumda bir sıkıntı yoksa izolasyona devam etmeniz önerilir. Sıvı alımını artırabilirsiniz” önerisinde bulunuyor.

Uyku apnesi problemim var. Doktor tarafından aperey önerilmişti onu kullanıyorum, risk altında mıyım?

Yaşlı kişiler, bağışıklık sistemi zayıf olanlar, diyabet ve kalp gibi kronik hastalıkları olanlar risk grubunda yer alıyor. Ancak uyku apnesi sorunu için kullandığınız bir aparey varsa onu insanların olduğu yerlerden uzak tutun ve düzenli bir şekilde temizleyin.

Bu aralar kalp krizleri ile ilgili ölümler çok oluyor bunun virüsle bir alakası var mı? Bazen başım kilitleniyor gibi oluyor, kafamın sağı ve solunda basınç hissediyorum ama başka herhangi bir sıkıntım yok. Acaba bu virüsün bir belirtisi olabilir mi? Bu rahatsızlık arada bir oluyor, şimdiye kadar hiç yoktu…

Kalp krizi ile Covid-19 virüsünün direkt saptanan bir ilişkisi şu an için yok. Yalnız birtakım kalp hastalıklarına neden olabileceği biliniyor. Kalp kasını etkileyerek, miyokardit, perikardit denilen durumlara yol açabilir. Tansiyonunuzu ölçtürmeniz önerilir.

6 buçuk aylık riskli gebeyim, hamileler koronavirüs açısından daha mı büyük risk taşıyor?

Hamilelerin koronavirüs açısından daha büyük risk grubunda olduğunu gösteren herhangi bir kanıt yok. Hamile kadınlar da enfeksiyon olasılığını azaltacak önlemleri almalıdır.

Covid-19 hayvanlara da bulaşır mı? Hayvandan insana bulaşabilir mi?

Çankaya Yaşam Hastanesi Dahiliye Uzmanı Dr. Hüseyin Çimen, “Hayvanlardan insanlara da bulaşabilir. İlk çıkış yolu zaten hayvanlardan insanlara bulaşarak olmuştur. Ardından da insandan insana bulaş özelliğini kazandı” diyor.

Evde annemle yaşıyoruz, odamda dokunduğum her yere temiz elle dokunuyorum ama mutfakta, odamın dışında anneminde dokunmuş olabileceği yerlere dokununca ellerimi yıkamalı mıyım? Yıkama isteğim oluyor, her şeyi kontrol etmeye çalışıyorum bu da beni çok yoruyor, zaman kaybına sebep oluyor. Annem ellerini yıkıyor ama bende böyle bir anksiyete oluştu.

Klinik Psikolog Ebru Demirköz, şöyle yorumluyor: “Muhtemelen koronavirüs sebebiyle tedbirlerinizi artırdınız hatta belki de anksiyete seviyeniz yükselmiş olabilir. Bu duruma belki daha önceden eşlik eden bir obsesif kompulsif bozukluk (OKB) da dahil oluyor olabilir. Ellerimi yıkamalı mıyım yıkamamalı mıyım sorusunda kendiniz karar vermelisiniz. “Yıkamayın” cevabı alınması durumun etkisini artırabilir. Bu gibi durumlarda bireyler danışmanlık almalı ya da terapi çünkü bu durum psikolojik.

Virüs etkisini psikolojimiz üzerinde de gösteriyor. Zorlantılı ve hatta takıntılı düşünceler etkisini gösteriyor. Kişisel hayatlarımızı hem sağlık hem de zihinsel yönlerden zorluyor. Yaparsak zaman kaybı yapmazsak bir iç huzursuzluğa dönüşüyor. Bu sebeple zaman kaybetmeden bir uzman desteğiyle kafa karışıklıklarını gidermeli ve işlevsel olarak hayatlarımızı sürdürebilmeliyiz.”

Koronavirüs sadece ishal belirtisi gösterebilir mi?

Koronavirüs ateş, öksürük, nefes darlığı semptomlarıyla ortaya çıkar. Bazı hastalarda ishal, bulantı, kusma şeklinde sindirim sistemi bulgularının da tabloya eşlik ettiği bildirildi.

Koronavirüs için diyabet hastalığının seviyesi ne olmalıdır? Sabah ve akşam kullandığım bir ilaç var. Şeker dahil kan değerleri tamamen normal ve periyodik kontrollerini aksatmayan biri yine risk grubunda sayılır mı?

Diyabet kronik hastalık grubunda olduğu için, risk faktörü yüksektir. Risk grubunda sayılır.

Ben laboratuvar cihazlarının teknik servisiyim, biz kendimizi nasi koruyabiliriz? Eldiven, maske, gözlük, tulum giymekteyim ama yine de korkuyoruz sürekli laboratuvarlara hastanelere girmekteyiz. Çocuklarımız ve ailemize bulaştırma korkusu içerisindeyim, ekstra nasıl bir önlem alabiliriz? Bu işi yapmaya mecburuz, laboratuvar test cihazları bozulduğunda gitmemek olmuyor…

Çankaya Yaşam Hastanesi Dr. Hüseyin Çimen, şunları öneriyor; koruyucu önlemlerinizi almaya devam ediniz, zaten alıyorsunuz. Uyku düzeni ve beslenmenize dikkat edin. Ailenize bulaştırmamak için, koruyucu ekipmanlarınızı ev ortamına sokmamanız gerekiyor.

42 yaşındayım yıllardır ankilozan spondolit ve romatoid artit iltihaplı hastalıklarım var. Özel sektörde çalışıyorum, Covid-19 hastalığına karşı risk grubunda mıyım? Eğer öyle ise iş yerinde ne yapmalıyım?

Evet, risk grubundasınız. Takip edildiğiniz romatoloji uzmanınca değerlendirilip, risk faktörüne romatoloji uzmanınca kronik hastalık raporu düzenlenebilir.

Covid-19 artık hayatımızın bir parçası haline gelecek mi? Gribin, soğuk algınlığının yanında artık her yıl covid-19 da görülmeye başlanacak mı?

Bu duruma alışmalıyız. Ancak ileriki durumu şu an için belirtmek oldukça güç.

Kendimi iyi hissetmediğimi varsayalım. Biraz ateşim var, başım ve vücudum ağrıyor, Covid-19 olmuş olabilir miyim? Evime yürüme mesafesindeki özel hastanelere başvurup uygun görülürse ücretsiz test ve tedavi olabilir miyim?

Sağlık Bakanlığının açıklamalarına göre, bu testler sadece devlet ve korona hastanesi ilan edilen özel hastanelerde yapılabiliyor. Bu hastanedeki hekimlerin uygun gördüğü durumlarda yapılıyor. Onun dışındaki hastanelerde test yapılamıyor.

Balık alabilir miyiz, koronavirüs bulaşabilir mi?

60-70 derece üzerinde 30 dakikadan fazla pişmiş yiyeceklerde virüs yaşayamıyor diye biliniyor.

Koronavirüs tedavisinde kullanılan ilaç tüm risk altında bulunan sağlıkçılara profilaksi amaçlı verilebilir mi?

Birtakım farklı görüşler var ancak net bir durum mevcut değil.

Virüs ne zaman biter? Türkiye’nin gidişatı nasıl?

Bu soruya yanıt verecek hiçkimse yok. Halkımız Sağlık Bakanlığının önerilerini titizlikle uygulamalı.

Tip 2 diyabetliyim, dışarıda sürekli maske kullanmalı mıyım? Genç yaştaki diyabet hastaları için hastalığı atlatmada yaş faktörünün faydası olabilir mi?

Dışarı mümkün olduğunca çıkmayın. Çıkmak zorundaysanız maske mutlaka takın. Kronik rahatsızlıklarda yaş faktörünün çok fazla etkisi yoktur.

Spastik kolon hastaları koronavirüs risk grubuna giriyor mu?

Bilindiği kadarıyla spastik kolon hastalığı kronik hastalık grubunda değildir. Beslenme ve uyku düzeninize dikkat ediniz. İlaç kullanıyorsanız, ilaçlarınızı aksatmayınız.

Aşı bulunuyor olması ilacın da yakında bulunacağı anlamına mı geliyor. Farkları nedir?

Aşı ve tedavide kullanılacak ilaçlar çok farklı kategoridedir. Aşılar profilaksi yani hastalanma riskinizi azaltmanız için uygulanır. İlaçlar ise, hastalığın tedavisinde kullanılır.

İçilebilir gümüş suyu ile ilgili bir çalışma var mı? Virüslere karşı koruma sağladığı doğru mudur?

İçilebilir gümüş suyunun herhangi bir sağlık durumu için etkili olduğuna dair bir kanıt yok.

Cerrahi maskeler yeniden kullanılabilir mi ya da yıkanabilir mi?

Cerrahi maskeler tek kullanımlıktır, bu nedenle maske ile işiniz bittikten sonra çöpe atmalısınız.

Ankilozan Spondilit (AS) hastası 28 yaşındaki oğlum şu an sadece ağrı kesici kullanıyor, baskılayıcı ilacı almıyor. Ancak ağzında aft çıktı. Hastalığı genel olarak onu daha fazla riskli gruba sokar mı?

Ankilozan Spondilit hastalığının tek başına koronavirüs enfeksiyonuna yakalanmak ya da şiddetli hastalık geçirmek için bir risk faktörü olduğunu düşünmek için elde bir neden yoktur. Ama tedavide kullanılan ilaçlardan bazılarının risk oluşturması mümkündür. Ayrıca hatırlamak gerekir ki herkeste olduğu gibi AS hastalarında da yaş, sigara, eşlik eden böbrek hastalığı, kronik akciğer hastalığı diyabet gibi faktörler riski artırır.

50 yaşımdayım, sarkoidoz (sebebi tam olarak bilinmeyen, başta akciğerler olmak üzere göz, lenf bezleri, deri, kalp, beyin gibi organları tutabilen bir hastalık) hastasıyım. Şu anda aktif değil ama aile hekimiyim. Tedavide kullanılan bir ilaç nedeniyle risk grubunda olduğum söylendi. Ancak idari izin kullandırılmıyor, idari izinli olmam gerekmez mi?

Aile hekimlerinin klasik devlet memurlarından apayrı bir çalışma statüsü bulunuyor. Aile hekimleri, hizmet alım amacıyla düzenlenen idari hizmet sözleşmesi ile çalıştırılıyorlar. Daha önce kamuda görev yapmış olan aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları, kurumlarında ücretsiz/aylıksız izinli sayılırlar.

Kanun uyarınca, aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanlarının yıllık izinleri 30 gündür. Ayrıca beş gün kongre ve seminer izni ile yıllık izin bitiminden sonra mazeretleri nedeniyle beş gün idari izin verilebilir. Hastalık durumunda, bir malî yılda en çok on günlük dönemler halinde toplam kırk güne kadar, hekimin uygun görmesiyle hastalık izni verilebilir.

Aile hekimleri her ne kadar 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’na tabi olmasalar da kamu görevi yapıyorlar. Koronavirüs dolayısıyla risk grubunda yer almanız halinde aslında idari izinli sayılmanız gerekir. Her ne kadar 40 güne kadar hastalık izni kullanma hakkınız bulunsa da koronavirüs karantinası sırasında aile hekimlerinin idari izinli sayılmasına yönelik mevzuattaki eksikliğin bir an evvel giderilmesi hakkaniyetli olur.

Virüs poşette ne kadar süre yaşıyor?

Koronavirüsün kartonda 24 saate kadar, plastik ve paslanmaz çelik yüzeylerde 2-3 güne kadar hayatta kalabildiği belirtiliyor.

İnternette satılan siyah maskeler (nano maske) koronavirüse karşı koruyucu mu?

Bu maskeler koruyuculuk olarak cerrahi maskelerden daha üstün değil. Ama yıkanabiliyor olması, yüze daha iyi oturması tercih nedeni olabilir.

Banka ve PTT şubelerine maskesiz girmek yasak mı?

Koronavirüse karşı alınan önlemler kapsamında insanların kalabalık olarak bulunduğu yerlerde maske kullanımı zorunlu hale getirildi. Örneğin, market, pazar alanları, toplu ulaşım araçları gibi…

Sokak hayvanları korona taşıyıcısı olabilir mi? Nasıl yaklaşmak lazım, özellikle kediler virüsü taşıyabilir mi?

Koronavirüsün köpek ve kedilerde hastalık oluşturduğuna dair herhangi bir kanıt veya veri yok.

Koronavirüse yakalanan bir kişi iyileştikten sonra ikinci kez hasta olur mu?

Uzmanlar iyileşen koronavirüs hastalarının yeniden aynı hastalığa yakalanabileceğini ancak bunun nadiren görülebileceğini belirtiyor.

Fırından ya da bakkaldan alınan ekmeği tüketmekte risk var mıdır?

Ekmeğin Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ön gördüğü koşullarda hijyenik olarak üretilmesi ve çalışanların da kurallara riayet etmesi durumunda risk oldukça düşüktür. Ancak yine de endişe duyuyorsanız eve almış olduğunuz ekmeği dilimleyerek tost makinasında ya da fırında 90 derecede kısa bir süre ısıtmanız yeterli olacaktır.

Para ile alışveriş koronavirüs riski açısından risk oluşturur mu?

Para elden ele gezen ve her gün temas edilen bir madde olduğu için en kirli madde olarak tanımlanıyor. Bu nedenle uzmanlar para yerine kredi kartı kullanılmasının daha uygun olduğunu dile getiriyor.

Gribe yakalanan bir kişide koronavirüs görülme riski artar mı?

Bununla alakalı bir bilgi yok. Ancak mevsimsel grip bile hapşırık ve burun akıntısı hariç koronavirüsün başlangıç bulguları ile birbirine benzeyebilir.

73 yaşında entübe hastamız var. Kök hücre tedavisi uyguluyoruz, faydası olur mu? Biraz iyileşme olduktan sonra immun plazma tedavisini devreye sokmak doğru mudur?

Spesifik bir soru ancak genel hatlarıyla; kovid hastalığına bağlı başlangıç düzeyinden yoğun bakıma gidene kadar bütün tedaviler standarttır ve Bilim Kurulu ile Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenmiştir. Ancak bu tedavilere yanıt vermeyen özellikle ilerlemiş hastalarda bazı başka ilaçlar ya da tedavi yöntemi denenebilir. Başka hastalıklarda kullanılan ve teorik olarak faydalı olabileceği öngörülen ilaçlar da bu kapsamda denenebilir. Kök hücre, immünglobulin ve diğer tedaviler de Sağlık Bakanlığı’ndan izin alınarak kullanılabilen tedaviler arasındadır. Ancak bu tedaviler her hasta için ayrı ayrı değerlendirilerek karar verilir.

Koronavirüs aşısı ne zaman çıkacak?

İnsanlar üzerinde güvenle kullanılabilecek bir aşının en erken bir yılda üretilebileceği bildiriliyor.

Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) hastalığı olan kişiler koronavirüsten daha fazla mı etkileniyor?

Akdeniz Ateşi Hastaları ve Ailevi Akdeniz Ateşi hastalığı kronik otoinflamatuvar bir hastalık olup ataklar ve sessiz dönemler halinde seyreder. FMF’de (Aile Akdeniz Ateşi) organ ve sistemler de etkilenebilir. Örneğin; böbrek tutulumu olan hastalar daha ağır tablolarla seyredebilir. Bu nedenden dolayı hastaların kendilerini Covid-19’dan korumaları çok önemlidir. Hastaların kullanacağı ilaçlar ve hastalıkla ilgili bilgi almak için romatoloji uzmanlarına danışmaları tavsiye edilir.

FMF hastalığı tekrarlayan ateş atakları ile giden bir hastalıktır. Genellikle ateşe eşlik eden başka klinik semptomlar olsa da bazı hafif ataklarda ateş ön plandadir ve diğer belirtiler yok ya da hafiftir. Covid-19 enfeksiyonun en sık belirtilerinden birisi de ateş olduğu için, FMF hastaları bu konuda dikkatli olmalı; ateşli bir durum yaşadıklarında Covid-19’un diğer belirtileri bakımından kendilerini sorgulamalıdır. Covid-19 belirtileri şunlardır:

* Yüksek ateş

* Kuru öksürük

* Boğaz ağrısı

* Nefes darlığı

* Yorgunluk

* Koku duygusunun kaybı

* Bir şüphe durumunda hastalar hekimlerine ulaşmalıdır.

KORONAVİRÜSLE İLGİLİ EN ÇOK MERAK EDİLENLER SORULAR

1- Yeni tip koronavirüs (Covid-19) nedir?

İlk kez Çin’in Wuhan kentinde görülen ve hayvandan insana bulaştığı belirtilen koronavirüs, solunum yolu enfeksiyonuna sebep olan ve insandan insana geçebilen bulaşıcı bir virüstür.

2- Koronavirüs belirtileri nelerdir?

Koronavirüs belirti vermeden ilerleyebileceği gibi bazı belirtiler de gösterir. En çok karşılaşılan belirtiler ise ateş, öksürük ve nefes darlığı. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği gelişebilir.

3- Koronavirüs nasıl bulaşır?

Hasta bireylerin hapşırmaları, öksürmeleri ile ortama saçılan damlacıkların solunmasıyla bulaşır. Kişiler, hastaların solunum parçacıklarıyla kirlenmiş yüzeylere dokunduktan sonra ellerini yıkamadan yüz, göz, burun veya ağızlarına götürdüklerinde de virüsü alabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağıza temas etmek risklidir.

4- Koronavirüs tanısı nasıl konulur?

Yeni tip koronavirüs tanısı için moleküler testler kullanılıyor.

5- Koronavirüs testini nerede yaptırabilirim?

Koronavirüs tanı testi sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapılıyor.

6- Koronavirüs en çok kimleri etkiliyor, kimler risk altında?

Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:

– 60 yaş üstü olanlar
– Kalp hastalığı, hipertansiyon, diyabet, kronik solunum yolu hastalığı, kanser gibi kronik hastalığı olanlar ile sağlık çalışanları en riskli gruptadır.

7- Hamileler koronavirüs açısından risk taşıyor mu?

Koronavirüs enfeksiyonu gelişen gebe kadınlarda hastalığın ciddiyeti konusunda sınırlı bilimsel kanıt vardır. Ancak mevcut kanıtlar koronavirüs enfeksiyonu sonrası hamile kadınlar arasındaki hastalık şiddetinin, hamile olmayan yetişkin koronavirüs vakalarına benzer olduğunu ve hamilelik sırasında koronavirüs enfeksiyonun fetüste olumsuz bir etkisi olduğunu gösteren hiçbir veri olmadığını gösteriyor.

8- Koronavirüsten nasıl korunmalıyım?

Koronavirüsten korunmak için bu önerilere uyulması gerekiyor.

– El temizliğine dikkat edilmeli. Eller en az 20 saniye boyunca sabun ve suyla yıkanmalı, sabun ve suyun olmadığı durumlarda alkol bazlı el antiseptiği kullanılmalı. Antiseptik veya antibakteriyel içeren sabun kullanmaya gerek yok, normal sabun yeterlidir.

– Eller yıkanmadan ağız, burun ve gözlerle temas edilmemeli.

– Hasta insanlarla temastan kaçınılmalı. Sosyal mesafeye uyulmalı.

– Özellikle hasta insanlarla veya çevreleriyle doğrudan temas ettikten sonra eller sık sık temizlenmeli.

– Hastaların yoğun olarak bulunması nedeniyle mümkünse sağlık merkezlerine gidilmemeli, sağlık kuruluşuna gidilmesi gereken durumlarda diğer hastalarla temas en aza indirilmeli.

– Öksürme veya hapşırma sırasında burun ve ağız tek kullanımlık kağıt mendille örtülmeli, kağıt mendilin bulunmadığı durumlarda ise dirsek içi kullanılmalı, mümkünse kalabalık yerlere girilmemeli, eğer girmek zorunda kalınıyorsa ağız ve burun kapatılmalı, tıbbi maske kullanılmalı.

– Çiğ veya az pişmiş hayvan ürünleri yemekten kaçınılmalı. İyi pişmiş yiyecekler tercih edilmeli.

– Çiftlikler, canlı hayvan pazarları ve hayvanların kesilebileceği alanlar gibi genel enfeksiyonlar açısından yüksek riskli alanlardan kaçınılmalı.

– Seyahat sonrası 14 gün içinde herhangi bir solunum yolu semptomu olursa maske takılarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalı, doktora seyahat öyküsü hakkında bilgi verilmeli.

9- Koronavirüsün tedavisi var mı?

Hastalığın virüse etkili bir tedavisi yok. Hastanın genel durumuna göre gerekli destek tedavisi uygulanır. Bazı ilaçların virüs üzerindeki etkinliği araştırılıyor ancak şu an için virüse etkili bir ilaç yok.

10- Koronavirüsün kuluçka süresi nedir?

Virüsün kuluçka süresi 2 gün ila 14 gün arasında.

11- Koronavirüs aşısı var mı?

Koronavirüsün henüz geliştirilmiş bir aşısı bulunmuyor.

12- Yurt dışından kargoyla gelen paketlerde koronavirüs riski var mı?

Paket veya kargoyla bulaş beklenmemektedir. Esas bulaş yolunun virüsü taşıyan kişiyle yakın temas olduğu belirtiliyor. Bununla birlikte hasta kişinin solunum parçacıklarıyla kirlenmiş yüzeylere dokunma ve sonrasında yüze dokunmayla bulaş ihtimali olduğundan el hijyenine dikkat edilmeli.

13- Evde bakılan hayvanlar koronavirüs taşıyıp insanlara bulaştırabilir mi?

Evde bakılan kedi, köpek gibi evcil hayvanların yeni tip koronavirüsle enfekte olması beklenmez. Ancak evcil hayvanlarla temas sonrasında her zaman ellerin su ve sabunla yıkanması gerekir, böylece hayvanlardan bulaşabilecek diğer enfeksiyonlara karşı korunma sağlanmış olur.

14- Burnu tuzlu suyla yıkamak koronavirüs enfeksiyonunu önler mi?

Burnu tuzlu suyla düzenli olarak yıkamanın koronavirüs enfeksiyonundan korunmada hiçbir faydası olmadığı belirtiliyor.

15- Sirke kullanmak koronavirüse karşı koruyucu mudur?

Sirke kullanımının yeni tip koronavirüs enfeksiyonundan korunmada yararlı olacağına dair hiçbir kanıt yok.

16- Koronavirüsten korunmak için maske takmalı mıyım?

Koronavirüs enfeksiyonunun en temel bulaşma yolu olan damlacık ile bulaş yayılımını önlemek için gerekli durumlarda tıbbi maske kullanması öneriliyor. Kimin taşıyıcı kimin hasta olduğu bilinmediği için maske takmak koronavirüsten korunmada önemli bir rol oynuyor. Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilim Kurulu’nun tavsiyeleri doğrultusunda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı kararla toplu alanlarda maske takmak zorunlu hale getirildi. İnsanların toplu bir şekilde bulunduğu yerlerde maske takmak artık zorunlu.